وبلاگ

 

به ‌عنوان مثال، ذهن بشری موضوع ارزش مورد انتظار در حوادث آینده در اقتصاد را مورد محاسبه قرار می‌دهد.

 

اینکه یک فرد در بازار بورس سرمایه گذاری می‌کند و یا هزینه بیمه عمر را پرداخت می کند، بستگی به آن دارد که آن فرد چگونه آینده را در نزد خود تصویر نموده و به حوادثی که ممکن است اتفاق بیفتد چه مقدار وزن بدهد. ممکن است که شما ارزش مورد انتظار بیمه عمر را با اینکه کم است بیشتر مورد توجه قرار دهید، زمانی که فکر می کنید با احتمال زیاد قبل از بازنشستگی شما، قیمت سهام کاهش پیدا خواهد نمود.

تصمیم گیری تحت تاثیر تعدادی از عوامل است، از جمله:

 

الف – عوامل عقلایی:

 

منظور، عوامل قابل اندازه گیری از قبیل هزینه، زمان، پیش‌بینی ها و غیره می‌باشد. یک تمایل عمومی وجود دارد که بیشتر بدین عوامل پرداخته و عوامل غیر کمی را از یاد ببریم.

 

ب – عوامل روانشناختی:

 

مشارکت انسان در پدیده تصمیم‌ گیری روشن است. عواملی از قبیل شخصیت ، توانایی های او، تجربیات، درک، ارزش‌ها، آمال و نقش او از جمله عوامل مهم در تصمیم‌ گیری می‌باشند.

 

ج – عوامل اجتماعی:

 

موافقت دیگران بخصوص کسانی که تصمیم به نوعی بر آنان تاثیر می‌گذارد، از مسائل مهم تصمیم‌ گیری است. توجه ‌به این عوامل از مقاومت دیگران در برابر تصمیم می کاهد.

 

د – عوامل فرهنگی:

 

محیط دارای لایه‌های فرهنگی متعددی است که به نام فرهنگ منطقه، فرهنگ کشور و فرهنگ جهانی خوانده می شود. همچنین فرهنگ خود سازمان نیز باید مطمح نظر قرار گیرد. این فرهنگ‌ها بر تصمیم فردی و یا سازمانی ما در قالب هنجارهای مورد قبول جامعه، رویه ها و ارزش‌ها تاثیر می‌گذارند.(بابایی زکیلکی ،۱۳۷۹، ۲۰).

 

۲ – ۲ – سطوح تصمیم گیری

 

یک مدیر در طول روز اطلاعات زیادی به او می‌رسد. به صورت کلی می توان گفت که مدیر پس از اخذ این اطلاعات سه نوع تصمیم گیری می کند. نوع اول که اغلب به نام تصمیمات استراتژیک خوانده می شود، تصمیمات مربوط به امور دراز مدتکهتوسط مدیران عالی رتبه اتخاذ می شود ، پیچیده است . اطلاعات مربوط به چنین تصمیماتی، عموما تعریف نشده، غیر مبتنی بر موارد از پیش تجربه شده، با منشا بیرون از سازمان، جمع‌ آوری شده از طرق غیر رسمی می‌باشد . نوع دوم از تصمیمات، اغلب به نام تصمیمات کنترلی مدیریت خوانده شده که توسط مدیران میانی اتخاذ می‌گردد. عموما اطلاعات دریافتی برای این نوع تصمیمات، با معیارهایی از قبیل استانداردهای سازمان و یا بودجه سنجیده می شود. اطلاعات مربوط ‌به این نوع تصمیمات، غالبا متوجه داخل سازمان، کوتاه مدت، تاریخی و ساده تر است. نوع سوم، تصمیمات عملیاتی است. این قبیل تصمیمات براحتی فرموله شده و سیستم های کامپیوتری نیز می توانندکار را راحت تر نمایند.(سعادت، ۱۳۷۲٫ ۴۸ – ۵۲ ).

 

۲ – ۳ – درجه سختی تصمیم گیری

 

درجه سختی و راحتی کار تصمیم گیری به ۴ عامل بستگی دارد:

 

الف – اطلاعات:

 

در برخی از تصمیم گیری ها، تمامی اطلاعات مربوط به مسئله موجود است. اما در برخی دیگر گرچه اطلاعات بالاخره در جایی وجود دارد، اما ما به لحاظ محدودیت در تجزیه و تحلیل آن ها و یا نبود ابزار لازم بدانان دسترسی نداریم. هرچه که اطلاعات کمتر در دسترس باشد، تصمیم گیری ‌مشکل‌تر است .

 

ب – نامعلومی :

 

عموما در مسائل تصمیم گیری با پارامترهایی مواجه می‌شویم که اندازه، جهت و رفتار آنان برای ما کاملا معلوم نیست.

 

به ‌عنوان مثال برای ارائه یک کالای جدید به بازار، واقعا رفتار بازار و استقبال مشتریان برای ما مشخص نیست.

 

ج – منابع کمیاب:

 

در اکثر اوقات و حتی با وجود اطلاعات مکفی و نبود نامعلومی، پدیده کمبود منابع نکته مهمی در تصمیم گیری است. وقتی که منابع برای تولید کمیاب است و ما با راه حل های رقابتی متعدد روبروئیم، در حقیقت ما با مشکل ارزشیابی هرکدام از منابع و سپس تصمیم گیری روبروئیم.

 

د – عوامل روانی :

 

اکثر تصمیم گیری ها مشکل هستند بلحاظ آنکه عوامل روانی از قبیل ترس، قدرت، اضطراب و نگرانی نیز در این فرایند سهیم هستندQuinn ; 1980 ; 134 ). )

 

۲ – ۴ – انواع تصمیم گیری بر مبنای اطلاعات موجود

 

با توجه به عوامل فوق، انواع تصمیم گیری بر مبنای درجه اطلاعات موجود در باره وقوع متغیرهای غیر قابل کنترل از آن، به قرار ذیل است:

 

الف – تصمیم گیری در شرایط اطمینان :

 

این نوع تصمیم گیری برای زمانی است که کلیه متغیرهای مؤثر موجود در آن ثابت فرض شوند. بزبان دیگر تصمیم گیرنده نتیجه تصمیم را می‌داند. مدلسازی برای این شرائط از تصمیم گیری بیشتر بر اساس مدل‌های ریاضی و مشخص مانند تجزیه و تحلیل هزینه-منفعت ، مدل‌های کلاسیک بهینه سازی ، کنترل موجودی ، مدل جایگزینی ، تخصیص کار ، برنامه ریزی خطی و مواردی از برنامه ریزی پویا است . (حاضر،.۱۳۷۴٫ ۴۲- ۴۶).

 

ب – تصمیم گیری در شرایط عدم اطمینان :

 

این بخش خود به دو حالت تصمیم گیری در حالت عدم اطمینان کامل و تصمیم گیری در شرائط ریسک تقسیم می‌گردد. تصمیم گیری در شرائط عدم اطمینان کامل برای زمانی است که مشکل موجود شامل تعدادی از متغیرهای غیرقابل کنترل نیز می شود، لیکن اطلاعاتی از گذشته به منظور پیش‌بینی برای این متغیرها در دسترس نبوده و از اینرو محاسبه احتمال وقوع برای آن ها ممکن نیست. مدلسازی تصمیم گیری توسط ماتریس تصمیم گیری خواهد بود. در این حالت تصمیم گیر به روش های شهودی و یا خلاق نیز مراجعه می کند . (امیدیان ، ۱۳۸۰،۶ -۱۸).

 

ج – تصمیم گیری در شرایط تعارض :

 

برای زمانی است که استراتژی های رقبا برای یک تصمیم گیرنده جایگزین متغیرهای غیرقابل کنترل از شرائط تصمیم گیری او شوند. در این حالت از تئوری بازی‌ها برای حل مسئله استفاده خواهیم نمود. تصمیم گیری مهمترین وظیفه یک مدیر در سطح عالی است و درعین حال راحت ترین کار برای آن است که انسان اشتباه نماید. مگر آنکه مدیر به فرایند تصمیم عنایت داشته باشد. ( پیری، ۱۳۷۳ . ۹ -۱۴).

 

 

۲ – ۵ – زمان و تصمیم گیری