وبلاگ

میرود) ولی موسیقی آن موجب میشود طنین قافیهی آغازین را داشته باشد.
۴-۱۱-۲- نقش قافیه در ساختار شعر کودک
در شعر خردسالان، قافیه از نظر موسیقایی اهمّیت بیشتری پیدا میکند؛ چرا که در این دوره خردسالان خودشان به قافیه بازیها روی میآورند و قطعاً ذهنشان مملو از آهنگ قافیه هاست.«کلام آهنگین بدون قافیه برای خردسالان مفهومی ندارد. قافیه به حافظهی خردسالان کمک میکند مطالب را سریعتر حفظ کنند.» (علی پور، ۱۳۸۳، ص ۸۰)
در شعرکودکان نیز قافیهها، همین نقش را دارند وهر چه قدر شعر از نظر گروه سنی بالاتر میرود قافیه، از نظر تکنیکی اهمّیت بیشتری پیدا میکند، به عنوان مثال در شعر بزرگسالان، شاعرانی موفقترند که قافیه سازترند وقافیهی موفق موجب استحکام شعر میشود.« در شعر کودکان ممکن است حتّی در شعری ردیف جایگزین قافیه شود وخردسالان، ردیف را به جای قافیه بشناسند ویا این که قافیه به معنی اخص دارای عیوبی باشد، ولی ذهن خردسال فقط به سوی موسیقی قافیه معطوف باشد.» (همان، ص ۸۰)
به هر حال در شعر خردسالان و کودکان بیشترین نقشهای قافیه تأثیر موسیقایی آن و نیز کمک به حافظه و سرعت انتقال آن خواهد بود.
ب) ردیف
ردیف کلمهای است که در پایان هر مصرع تکرار میشود. نجف قلی میرزا، صاحب کتاب درهینادری ردیف را اینگونه تعریف میکند: «بدان که ردیف عبارتست از کلمهیی یا بیشتر که مستقل باشد در لفظ و بعد از قافیهی اصلی به یک معنی تکرار یابد» (شفیعی کدکنی، ۱۳۷۳، ص ۱۲۳)

همانطور که میبینیم، واژه های «من»، «را» ، «بزن» و «من» ردیف هستند که بعد از قافیه آمده اند و قطعاً در زیباسازی و مستحکم کردن وهم چنین خوش آهنگ تر کردن شعر تأثیر فراوانی داشتهاند.
۵-۱۱-۲- موسیقی درونی در شعر کودک
دکتر شفیعی کدکنی در کتاب موسیقی شعر، موسیقی درونی را این گونه تعریف می کند: «از آن جا که مدار موسیقی (به معنی عام کلمه) بر تنوع تکرار استوار است ، هر کدام از جلوههای تنوع و تکرار درنظام آواها، که از مقوله موسیقی بیرونی (عروضی) و کناری (قافیه) نباشد. در حوزهی مفهومی این نوع موسیقی قرار میگیرد ؛ یعنی مجموعه هماهنگیهایی که از رهگذر وحدت با تشابه یا تضاد صامتها و مصوتها در کلمات یک شعر پدید میآید، جلوه های این نوع موسیقی است» . (شفیعی کدکنی، ۱۳۷۳، ص ۸۶)
موسیقی درونی در شعر کودک، به گونه های مختلفی جلوه میکند و بی گمان در زیبایی شعر و تأثیر گذاری آن در ذهن و زبان کودکان نقش فراوانی دارد، بنابراین نخست به تکرار و گونه های آن در شعر کودک میپردازیم تا مشخص شود تکرار تا چه اندازه در ایجاد موسیقی در شعر کودک میتواند، نقش تأثیر گذاری داشته باشد. تکرار به چند گونه در شعر کودک جلوه میکند که در این جا به آنها اشاره میشود:
– تکرار حرف (واج گرایی)
تکرار حرف، از جمله شگردهایی است که همهی شاعران جهت موسیقاییتر کردن شعر به ویژه در شعر کودک به آن علاقه نشان میدهند. مانند:

همان طوری که میبینیم تکرار حرف «آ» در اکثر واژگان به ویژه در مصرع نخست ، بالا آمدن آفتاب را نمایش میدهد.
و یا: