وبلاگ

در این فصل ابتدا در رابطه با روش تحقیق، جامعه آماری و نمونه آماری بحث می­ شود. در ادامه فرضیات و مبانی نظری آنها را بحث خواهیم کرد و سپس شیوه استخراج مدلها بررسی کرده و تعریف عملیاتی متغیرهای اصلی و متغیرهای کنترلی را بیان خواهیم کرد. آخرین بخش نیز شامل روش های گردآوری اطلاعات، روش های آماری مورد استفاده برای آزمون فرضیه ­ها و خلاصه فصل است.

جهت دانلود متن کامل این پایان نامه به سایت jemo.ir مراجعه نمایید.

 

۲-۳) روش تحقیق

این تحقیق، از جهت همبستگی و روش شناسی تحقیق، از نوع شبه­تجربی و پس رویدادی در حوزه ی تحقیقات اثباتی حسابداری است که با اطلاعات واقعی صورت می­گیرد و چون می ­تواند در فرایند استفاده از اطلاعات کاربرد داشته باشد، لذا نوعی تحقیق کاربردی است. این تحقیق از لحاظ ماهیت و اهداف از نوع کاربردی است. و همچنین این پژوهش مبتنی بر اطلاعات واقعی بازار سهام، صورتهای مالی، یادداشتهای همراه صورتهای مالی و گزارش­های مجامع شرکت­هاست. در این تحقیق با برداشت مستقیم اطلاعات مورد نیاز از صورت­های مالی، پایگاه اطلاعاتی تدبیر پرداز و سایت سازمان بورس، مجموع داده ­های مورد نیاز برای آزمون فرضیه ­ها جمع آوری شده است. پس از انتخاب شرکت های نمونه و طبقه­ بندی آنها در سطح صنایع، جهت انجام برخی محاسبات از نرم افزار صفحه گسترده ایکسل استفاده شده است. برای گروه بندی شرکتها در صنایع مختلف طبقه بندی بورس در نظر گرفته شده است. در تجزیه وتحلیل اطلاعات با توجه به نیاز، از مدلهای رگرسیون خطی چند متغیره استفاده شده و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار ایویوز استفاده شده است.

۳-۳) جامعه­ آماری

جامعه­ آماری عبارتست از کلیه­ عناصر و افرادی که در یک مقیاس جغرافیایی(جهانی یا منطقه­ای) دارای یک یا چند صفت مشترک باشند.]۳[ جامعه­ آماری این تحقیق کلیه­ گروه های صنعت بورس اوراق بهادار تهران می باشد که از سال ۱۳۸۴ لغایت ۱۳۸۹ در بورس فعال بوده ­اند. جامعه آماری در جدول ۳-۱ آمده است.

جدول ۱-۳ گروه های صنعت طبقه بندی شده در بورس اوراق بهادار تهران

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

سیمان، آهک و گچ	۲۰	استخراج زغال سنگ	۱
شرکتهای چند رشته ای صنعتی	۲۱	استخراج سایر معادن	۲
فراورده های نفتی، کک و سوخت هسته ای	۲۲	استخراج کانه های فلزی	۳
قند و شکر	۲۳	انبوه سازی، املاک و مستغلات	۴
لاستیک و پلاستیک	۲۴	انتشار و چاپ و تکثیر	۵
ماشین آلات دستگاه های برقی	۲۵	بانکها، موسسات اعتباری و سایر نهادهای پولی	۶
ماشین آلات و تجهیزات	۲۶	بیمه غیر از بیمه عمر	۷
مبلمان و مصنوعات دیگر	۲۷	پیمانکاری صنعتی	۸
محصولات چوبی	۲۸	حمل و نقل، انبارداری و ارتباطات	۹
محصولات شیمیایی	۲۹	خدمات فنی و مهندسی	۱۰
محصولات غذایی و آشامیدنی بجز قند و شکر	۳۰	خودرو و ساخت قطعات	۱۱
محصولات کاغذی	۳۱	دباغی، پرداخت چرم و ساخت انواع پاپوش	۱۲
مخابرات	۳۲	رایانه و فعالیتهای وابسته به آن	۱۳
منسوجات	۳۳	ساخت رادیو تلویزیون و دستگاه ها و وسایل ارتباط	۱۴
مواد و محصولات دارویی	۳۴	ساخت محصولات فلزی	۱۵
وسایل اندازه گیری پزشکی و اپتیکی	۳۵	سایر محصولات کانی غیر فلزی	۱۶
کاشی و سرامیک	۳۶	سایر واسطه گریهای مالی	۱۷
فلزات اساسی	۳۷	سایر وسایل حمل و نقل	۱۸
		سرمایه گذاریها	۱۹

منبع : داده های جمع آوری شده

۴-۳) نمونه­ آماری

نمونه­ آماری عبارتست از تعداد محدودی از آحاد جامعه­ آماری که بیان کننده­ ویژگی­های اصلی جامعه باشد . تعداد نمونه پژوهش حاضر که با بهره گرفتن از نمونه گیری حذفی انتخاب شده است ۱۰۸ شرکت می باشد. بدین صورت که شرکتهای عضو هر گروه صنعت باید ویژگی­های زیر را داشته باشند:

تا پایان اسفند ۱۳۸۳ در بورس پذیرفته شده باشند.

به منظور افزایش قابلیت مقایسه، سال مالی آنها منتهی به پایان اسفند ماه باشد؛

طی دوره مورد نظر تغییر فعالیت و یاتغییر سال مالی نداده باشند؛

جز بانک ها ، شرکتهای سرمایه گذاری یا واسطه مالی ، لیزینگ، بیمه ای و این قبیل نباشند؛

شرکتها از اعضای هولدینگ صنایع نباشند. زیرا ماهیت آنها متفاوت از سایر شرکتهای عضو می­باشد؛

معاملاتشان در بورس دچار وقفه طولانی نشده باشد.به عبارت دیگر سهام این شرکتها در طول سال های مزبور در بورس فعال بوده و وقفه بیش از سه ماه نداشته باشند؛

دسترسی لازم به قیمتهای پیشنهادی خرید و فروش روزانه و همچنین سایر اطلاعات مالی آنها در طی دوره مورد بررسی وجود داشته باشد؛

گروه­های صنعتی که جزء واسطه گری مالی هستنند و حذف شدند درجدول۲-۳ و در جدول ۳-۳ صنایع باقی مانده آورده شده است.

جدول ۲-۳ شماره و ردیف گروهای صنایعی که به دلیل واسته گری مالی حذف شده ­اند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

سایر واسطه گریهای مالی	۱۷	بانکها، موسسات اعتباری و سایر نهادهای پولی	۶
سرمایه گذاریها	۱۹	بیمه	۷
شرکتهای چند رشته ای صنعتی	۲۱

منبع : داده های جمع آوری شده

جدول ۳-۳ (شماره و ردیف گروهای صنایع باقی مانده که نمونه آماری را شکل می­ دهند.)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

۴	انبوه سازی، املاک و مستغلات	۲۵	ماشین آلات دستگاه های برقی
۹	حمل و نقل، انبارداری و ارتباطات	۲۶	ماشین آلات و تجهیزات
۱۱	خودرو و ساخت قطعات	۲۹	محصولات شیمیایی
۱۳	رایانه و فعالیتهای وابسته به آن	۳۰	محصولات غذایی و آشامیدنی بجز قند و شکر
۱۴	ساخت رادیو تلویزیون و دستگاه ها و وسایل ارتباط	۳۱	محصولات کاغذی
۱۵	ساخت محصولات فلزی	۳۳	منسوجات
۱۶	سایر محصولات کانی غیر فلزی	۳۴	مواد و محصولات دارویی
۱۸	سایر وسایل حمل و نقل	۳۶	کاشی و سرامیک
۲۰	سیمان، آهک و گچ	۳۷	فلزات اساسی
۲۲	فراورده های نفتی، کک و سوخت هسته ای
۲۳	قند و شکر
۲۴	لاستیک و پلاستیک

۵-۳) فرضیه ها:

۱-۵-۳) فرضیه اول: رابطه ی معنا داری بین عدم تقارن اطلاعاتی و حجم مبادلات وجود دارد.

۲-۵-۳) فرضیه دوم: رابطه ی معنا داری بین عدم تقارن اطلاعاتی و دفعات انجام معامله وجود دارد

۳-۵-۳) فرضیه سوم: رابطه ی معنا داری بین عدم تقارن اطلاعاتی و ریسک نقدینگی سهام وجود دارد .

۴-۵-۳) فرضیه چهارم: رابطه ی معنا داری بین عدم تقارن اطلاعاتی و نقدینگی بازار وجود دارد .

۵-۵-۳) فرضیه پنجم: رابطه ی معنا داری بین عدم تقارن اطلاعاتی و ریسک نقدینگی بازار وجود دارد .

۶-۵-۳) فرضیه ششم : رابطه معناداری بین مازاد بازده سهام و نقدشوندگی سهام شرکت وجود دارد.

۷-۵-۳) فرضیه هفتم : رابطه معناداری بین مازاد بازده سهام و ریسک نقدینگی شرکت وجود دارد.

۸-۵-۳) فرضیه هشتم : رابطه معناداری بین مازاد بازده سهام ونقدینگی بازار وجود دارد.

۹-۵-۳) فرضیه نهم : رابطه معناداری بین مازاد بازده سهام و ریسک نقدینگی بازار وجود دارد.

۶-۳) مدل های تحقیق :

۱-۶-۳) مدل اول:

در پژوهش حاضر مدل زیر برای اندازه گیری عدم تقارن اطلاعاتی و یافتن داده های مناسب برای پشتیبانی فرضیه اول ارائه می گردد :

 

+ +

در مدل فوق شکاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام بصورت درصدی در شرکت است.

حجم مبادلات سهام i در سالt است.

تعداد دفعات مبادلات انجام شده روی سهام i در سال t است.

میزان ریسک نقدینگی سهام شرکتi در سال t است.

میزان نقدینگی بازار در سال t است.

میزان ریسک نقدینگی بازار در سال t است.

اندازه شرکت i در انتهای سال t است.

قیمت سهام i در انتهای سال t می باشد.

۲-۶-۳) مدل دوم:

پژوهش حاضر مدل دوم را برای آزمون اثرات نهایی ریسک نقدینگی روی مازاد بازده سهام بعد از کنترل فاکتورهای ریسک بازار همچون اندازه ، نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار و غیره ارائه می نماید:

++

در مدل فوق مازاد بازده سهام شرکت i در سالt است.

میزان نقدشوندگی سهام شرکت i در سال t است.ر ساد بازده پرتفوی

میزان ریسک نقدینگی سهام شرکتi در سال t است.

میزان نقدینگی بازار در سال t است.

میزان ریسک نقدینگی بازار در سال t است.

مازاد بازده پرتفوی بازاردر سال t است.

اختلاف میان بازده سهام پرتفوی سهام شرکتهای کوچک و پرتفوی سهام شرکت های بزرگ در سال t است.

اختلاف میان بازده سهام پرتفوی سهام شرکتهای با نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار پایین و پرتفوی سهام شرکت های با نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار بالادر سال t است.

اختلاف میان بازده سهام پرتفوی سهام بازنده و پرتفوی سهام برنده در سال t است.

در قسمت متغیر های تحقیق به توضیح متغیرهای مدل ارائه شده خواهیم پرداخت.

۷-۳) متغیرهای تحقیق :

در تحقیق حاضر در حالت کلی عدم تقارن اطلاعاتی به عنوان متغیر مستقل و نقدینگی و ریسک نقدینگی به عنوان متغیر وابسته معرفی می گردند.

اما در مدل های ارائه شده:

۱-۷-۳) متغیر های وابسته:

۱-۱-۷-۳ (شکاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش():

اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام در تحقیقات مختلف یا به صورت قدر مطلق و یا به صورت نسبی مورد استفاده قرار گرفته است.اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش مطلق یا واقعی سهام عبارتست از قیمت پیشنهادی فروش ، منهای قیمت پیشنهادی خرید سهام.اما اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش نسبی سهام که در این تحقیق مورد استفاده قرار گرفته با بهره گرفتن از فرمول زیر که در تحقیقات مختلفی چون استل[۷۲](۱۹۸۷)، کهن[۷۳] و همکاران (۱۹۷۹) ، مورس و آشمن[۷۴] (۱۹۸۳) و بون[۷۵](۱۹۹۸) به کار گرفته شده است محاسبه می گردد :

قیمت پیشنهادی خرید و فروش از متوسط قیمتهای پیشنهادی روزانه طی سالt بدست می آید.

۲-۱-۷-۳) مازاد بازده سهام ():که از فرمول زیر قابل محاسبه است:

که در آن بازده سهام در ماه t و بازه بدون ریسک در سال t می باشد.

۲-۷-۳) متغیر های مستقل:

۱-۲-۷-۳) حجم مبادلات():حجم سهام شرکت در طول سال t که در آخر سال t بدست می آید.

۲-۲-۷-۳) تعداد معاملات ():ریشه دوم تعداد مبادلات درسال t می باشد.

۳-۲-۷-۳) ریسک نقدینگی سهام (): از فرمول زیر قابل محاسبه می باشد.

که در آن متوسط قیمت خرید و فروش سهام در سال t و و به ترتیب میانگین و انحراف معیار در سال t می باشند.

۴-۲-۷-۳) نقدینگی بازار():در پژوهش حاضر نقدینگی بازار از روشی که پوستر و استامباغ (۲۰۰۳) استفاده کرده اند محاسبه شده است.

۵-۲-۷-۳) ریسک نقدینگی بازار():از فرمول زیل قابل محاسبه است:

که در آن نقدینگی بازار و و به ترتیب میانگین و انحراف معیار نقدینگی بازار در دوره تحقیق می باشند.

۶-۲-۷-۳) اندازه شرکت():از فرمول زیر قابل محاسبه می باشد:

که در آن لگاریتم طبیعی ارزش حقوق صاحبان سهام شرکت در انتهای سال t و میانه ارزش بازار شرکتهای نمونه می باشد.

۷-۲-۷-۳) قیمت سهام():از لگاریتم طبیعی قیمت سهام در انتهای سال t بدست می آید.

۸-۲-۷-۳) نقدشوندگی سهام():با معکوس نمودن شکاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش بدست می آید.

۹-۲-۷-۳) مازاد بازده بازار():

که در آن ارزش موزون بازده بازار در سال t و بازه بدون ریسک در سال t می باشد.

۱۰-۲-۷-۳) فاکتور ریسک مبتنی بر اندازه():اختلاف میان بازده سبد سهام شرکتهای کوچک و بازده سبد سهام شرکتهای بزرگ می باشد.

در مطالعه حاضر شرکتهای نمونه را براساس ارزش بازار پایان دوره سهامشان (بعنوان نماینده اندازه شرکت) به سه دسته تقسیم نمودیم و میانگین بازده سهام شرکتهای هر یک از این سه دسته را نیز تعیین کردیم. دسته شامل شرکتهای با بالاترین ارزش بازار را بعنوان سبد سهام شرکتهای بزرگ و دسته شامل شرکتهای با پایین ترین ارزش بازار را بعنوان سبد سهام کوچک در نظر گرفتیم.در نهایت عدد اختلاف میانگین این دو سبد سهام مقدار متغیر SMBt می باشد.

۱۱-۲-۷-۳) فاکتور ریسک مبتنی بر نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار سهام():اختلاف میان بازده سبد سهام شرکتهای با نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار بالا و بازده سبد سهام شرکتهای با نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار پایین می باشد.

در مطالعه حاضر شرکتهای نمونه را براساس نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار پایان دوره سهامشان به سه دسته تقسیم نمودیم و میانگین بازده سهام شرکتهای هر یک از این سه دسته را نیز تعیین کردیم. با کسر میانگین بازده سهام دسته شامل شرکتهای با پایین ترین نسبت ارزش دفتری به ارزش سهام از میانگین بازده سهام دسته شامل شرکتهای با بالاترین نسبت ارزش دفتری به ارزش سهام مقدار HMLt محاسبه گردید.

۱۲-۲-۷-۳) فاکتور ریسک برتری():اختلاف میان بازده سبد سهام برنده و سبده سهام بازنده می باشد.

در مطالعه حاضر شرکتهای نمونه را براساس بازده تجمعی سه دوره گذشته سهامشان به سه دسته تقسیم نمودیم و میانگین بازده سهام شرکتهای هر یک از این سه دسته را نیز تعیین کردیم. با کسر میانگین بازده سهام دسته شامل شرکتهای با پایین ترین بازده تجمعی سهام بعنوان سبد سهام بازنده از میانگین بازده سهام دسته شامل شرکتهای با بالاترین بازده تجمعی سهام بعنوان سبد سهام برنده مقدار MOMt محاسبه گردید.

۸-۳) روش گردآوری داده­ ها

اطلاعات و داده ­های مورد نیاز برای انجام این تحقیق بر حسب نوع آنها از منابع مختلفی گردآوری شده است. اطلاعات مربوط به ادبیات تحقیق و مباحث نظری از منابع کتابخانه­ای و پایگاه­های علمی و مقالات خارجی و داخلی جمع­آوری شد. داده های مورد نیاز برای انجام این تحقیق عموماً با بهره گرفتن از نرم افزار تدبیر پرداز، پایگاه اطلاع رسانی سازمان بورس اوراق بهادار تهران، صورت­های مالی شرکت­ها، گزارشات منتشر شده توسط بورس و روزنامه های اقتصادی بدست آمد.

۹-۳) روش های آماری مورد استفاده

در این تحقیق، ابتدا نمونه ی آماری از بین جامعه ی آماری شرکت های پذیرفته شده در بازار بورس اوراق بهادار تهران، بر اساس شرایط ویژه ای که در بخش جامعه و نمونه آماری ذکر شد، انتخاب گردیده و سپس به منظور محاسبات مربوط به فرضیات و آزمون آن ها داده های گردآوری شده پس از حصول اطمینان در صحت و دقت آنها ،جهت محاسبه برخی متغیر های تحقیق به صفحه گسترده اکسل(EXCEL ) منتقل شدند.تجزیه و تحلیل نهایی داده ها با کمک نرم افزار آماری ایویوز صورت گرفت.با بهره گرفتن از آزمون های آماری به تجزیه و تحلیل ناهمسانی واریانس و همبستگی داده های تحقیق پرداخته می شود و بعد با تجزیه و تحلیل الگوی رگرسیونی حاصل از فرایند تحقیق و بررسی معنی داری مدل رگرسیون و ضرایب متغیرها اقدام به تایید یا رد فرضیات می گردد.

۱۰-۳) خلاصه فصل