وبلاگ

مهمترین و حیاتی ترین دارایی هر سازمان، نیروی انسانی آن سازمان است.. نیروی انسانی توانمند، سازمان توانمند را به وجود می آورد. هدف این پژوهش بررسی، شناسایی و ا ندازه گیری اثرات مدیریت منابع انسانی بر عملکرد مالی در شعب بانک ملی شهر اصفهان می باشد و در این راستا به دنبال ارائه راهکارهایی در جهت بهبود عملکرد مالی بانک از طریق مدیریت منابع انسانی در شعب بانک ملی شهر اصفهان می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه مدیران شعب بانک ملی شهر اصفهان می باشند که شامل ۱۰۳ نفر می باشند. در این تحقیق کلیه عناصر جامعه مورد تحلیل قرار گرفتند و بدین منظور از سرشماری استفاده شد. بنابراین تعداد ۱۰۳ پرسشنامه توزیع شد و سعی گردید، تمام پرسشنامه ها توسط محقق در اختیار پرسش شوندگان قرار داده شود تا با دقت هر چه تمام تر دیدگاه های افراد جمع آوری و تحلیل گردد. لیکن در نهایت ۸۹ پرسشنامه بازگشتی قابل تحلیل بوده و می توان حجم نمونه را ۸۹ در نظر گرفت. ابزار اندازه گیری در این پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بر اساس پرسشنامهی محقق ساخته بر اساس مدل مدل هاروارد می باشد. جهت سنجش پایایی و اعتبار ابزار اندازه گیری از آلفای کرونباخ استفاده شده است. آلفای کرونباخ مقدار ۸۶/۰ بدست آمده که بیانگر پایایی مطلوب پرسشنامه می باشد. روایی پرسشنامه حاضر به صورت محتوایی و صوری توسط پژوهشگر با مشورت و راهنمایی استاد راهنما و استاد مشاور و با همکاری و مساعدت تعدادی از متخصصان تهیه و تنظیم گردیده است.تجزیه و تحلیل داده های این پژوهش در سطح آمار توصیفی، برای سوالهای مشخصات فردی پاسخ دهندگان و جنبه ها و ابعاد ویژهی تحقیق استفاده گردده است و جداولی شامل فراوانی، درصد و درصد انباشته برای مشخصات فردی پاسخ دهندگان تشکیل و نمودار ستونی نیز ترسیم گردید. همچنین میانگین و انحراف معیار برای سئوالات و شاخص های تحقیق محاسبه و تعیین شدند. فرض نرمالیتی داده ها نیز بوسیلهی آماره کلموگروف اسمیرنوف مورد بررسی قرار گرفت. برای آزمون فرضیه ها، با توجه به فرضیهی مورد بررسی، سؤالها ترکیب و شاخص های پژوهش به همراه مؤلفه های تشکیل دهندهی آنها بر حسب میانگین و انحراف معیار تعیین گردید. پس از آزمون نرمالیتی، در آزمون فرضیه های اصلی از تحلیل همبستگی و رگرسیون به همراه سطوح معنی داری استفاده شده است. در آزمون فروض تکمیلی از آزمون t دو نمونه ی، آنالیز واریانس و آزمون فریدمن و … به همراه سطح معنی داری استفاده و فرضیه های تحقیق مورد بررسی قرار میگیرند. برای تحلیل آماری از نرم افزار ۱۹SPSS; و Lisrel استفاده شده است.
۵-۲-یافته های توصیفی
در نمونهی ۸۹ نفری از مدیران شعب بانک ملی شهر اصفهان، %۵/۹۵ از پاسخگویان مرد و %۵/۴ زن می باشند. بیشترین تعداد از پاسخگویان یعنی %۷/۶۹ در گروه سنی ۵۰-۴۱ سال قرار داشته و کمترین تعداد از پاسخگویان یعنی %۵/۴ در گروه سنی ۳۰-۲۰ سال قرار دارند. بیشترین تعداد از پاسخگویان یعنی %۲/۳۸ دارای تحصیلات دیپلم و پایینتر و کمترین تعداد از پاسخگویان، %۵/۴ دارای تحصیلات فوق لیسانس و بالاتر می باشند. بیشترین تعداد از پاسخگویان یعنی %۸/۶۱ بیش از ۲۰ سال سابقهی کاری دارند و کمترین تعداد از پاسخگویان یعنی %۶/۵ سابقهی کاری ۶ تا ۱۰ سال دارند.
در بررسی توصیفی شاخص مدیریت منابع انسانی و سئوال های مربوطه : از نظر مدیران، بیشترین میانگین با مقدار ۵۶/۳ مربوط به مولفه « نتایج منابع انسانی» می باشد.کمترین میانگین با مقدار ۱۵/۳ مربوط به مولفه « سیاست های منابع انسانی » می باشد. میانگینهای کمتر از مقدار ۳ نشانهی عدم مطلوبیت در آن مولفه یا سئوال می باشد. انحراف معیارها نیز به هم نزدیکاند که نشانه ی دقت هم اندازه در مقادیر است.
در بررسی توصیفی شاخص عملکرد مالی و سئوال های مربوطه : از نظر مدیران، در وضع موجود، بیشترین میانگین با مقدار ۳۰/۳ مربوط به مولفه « درآمدها » می باشد وکمترین میانگین با مقدار ۰۶/۳ مربوط به مولفه « کفایت سرمایه » می باشد. در وضع مطلوب، بیشترین میانگین با مقدار ۸۵/۳ مربوط به مولفه «کیفیت مدیریت » می باشد وکمترین میانگین با مقدار ۴۶/۳ مربوط به مولفه « کیفیت دارایی ها » می باشد. میانگین شاخص عملکرد مالی بانک ملی شعبه اصفهان در وضع موجود برابر ۱۸/۳ و در وضع مطلوب برابر ۶۴/۳ می باشد. در مجموع اختلاف آشکاری بین وضع موجود و وضع مطلوب در عملکرد مالی و مولفه های آن وجود دارد.
در بررسی نرمال بودن داده ها با توجه به شاخص های مورد نظر : می توان گفت چون سطوح معنی داری آزمون نرمالیتی برای شاخصهای پژوهش از خطای %۵ بیشتر است لذا فرض صفر رد نمی شود و این بدان معنی است که داده ها نرمال هستند.
۵-۳- یافته های استنباطی
فرضیه اصلی (کلی): «بین مدیریت منابع انسانی و عملکرد مالی شعب بانک ملی رابطه وجود دارد».

ای برای کار درمان استفاده میشود، به این شکل که ابتدا الگوی امواج مغزی در اختلال مشخص می گردد، سپس میزان انحراف امواج از الگوی طبیعی تعیین می شود که این کار از طریق الکتروانسفالوگرافی کمی صورت می گیرد. الکترانسفالوگرافی کمی از ۱۹ مکان جمجمه ای که براساس سیستم ۱۰- ۲۰ مشخص شده، به دست می آید و در واقع ۱۹ الکترود بر جمجمه قرار می گیرد. نوروفیدبک برای تغییر در طیف امواج مغزی طراحی شده است (کوبن و پادالسکی، ۲۰۰۲).
به طور کلی یک سیستم نوروفیدبک شامل ۵ مرحله میباشد: ۱- کسب سیگنال مغز، ۲- پردازش سیگنال، ۳- استخراج ویژنی، ۴- تولید یک سیگنال بازخورد و ۵- تطبیق با گیرنده.
شرکتکنندگان طبق دستورالعمل قبلی به طور هدفمند تغییرات در سیگنال مغزی را تجربه میکنند. این مراحل یک حلقه بازخورد را به وجود میآورد و روش ضبط نوروفیدبک EEG میباشد.
نوروفیدبک یک زمینه تخصصی در بیوفیدبک است که برای کنترل فرآیندهای الکترود شیمیایی مغز انسان اختصاص دارد. نوروفیدبک با استفاده باز خورد EEG الگوهای الکتریکی کرتکس را نشان میدهد.
استفاده از نوروفیدبک به اصلاح و عادی ساختن امواج مغزی کمک میکند. به وسیله نوروفیدبک می توان ADHD، افسردگی، اضطراب، آسیب مغزی، سوءاستفاده مواد مخدر، مشکلات یادگیری را درمان کرد.
بیوفیدبک و نوروفیدبک روش های ایدهآلی میباشند برای افرادی که به دنبال درمان جایگزینی و مکمل هستند. این روش های نوین درمانی تأکید جامع بر بدن- ذهن دارند. فرد در این درمانها فعالتر است و روش غیرتهاجمی میباشد.
جمیز گوردون اولین رئیس مجلس شورای فدرال در NZH بر خود مراقبتی افراد با بهره گرفتن از این روشها بخصوص در مورد جلوگیری از بروز بیماریهای مزمن تأکید میکند. هر دو روش بیوفیدبک و نوروفیدبک به عنوان درمان جامعی میباشد که با تغییر در بدن باعث تغییر احساس و روان میشود و با تغییر احساسات و روان بر بدن تأثیر میگذارد. در این روش های درمانی بر آموزش افراد بر خودتنظیمی، کسب آگاهی، افزایش کنترل و انعطافپذیری بر بدن، مغز و سیستم عصبی تاکید میشود که در نتیجه آن باعث ارتقاء سلامت و یادگیری و عملکرد موثر میباشد (کوبن و پادالسکی، ۲۰۰۲).
۲-۴-۲ بررسی ریتمهای مغزی
ریشه تمام افکار، احساسات و رفتار ما در ارتباط با میلیونها نورون مغز ماست. امواج مغزی پالسهای کوچکی از فعالیتهای الکتریکی هستند که در اثر سلولهای عصبی دیگر تولید میشود. فیزیولوژیست و روانپزشک آلمانی، هانس برگر در سال ۱۹۲۴ برای اولین بار امواج مغزی را ثبت کرد. امواج مغزی ما با توجه به آنچه انجام میدهیم تغییر میکند، هنگامی که امواج مغز کندتر است. احساس کندی، تنبلی و یا خوابآلودگی میکنیم در حالی که در فرکانسهای بالاتر حس هوشیاری بیش از حد میکنیم (بانک جامع سیگنالهای حیاتی) بسته به سطح هوشیاری، امواج مغزی افراد طبیعی، فعالیت ریتم متفاوتی از خود نشان می دهد. برای مثال، الگوی مراحل مختلف خواب را میتوان در EEG مشاهده کرد. همچنین به هنگام بیداری نیز امواج ریتمیک متفاوتی بوجود میآید. امواج مغزی به چهار دسته تقسیم میشود.
۱- آلفا[۲۷]،
۲- بتا،
۳- تتا،
۴- دلتا.
۱- امواج آلفا
ریتمی است در فرکانس ۸ تا ۱۳ هرتز که در حالت بیداری روی ناحیه پس سری ثبت میشود. دامنه امواج مغزی آلفا متغیر است اما در بزرگسالان کمتر از ۵۰ میلیولت است و بیشتر در حالت چشمان بسته ویا تحت شرایط استراحت فیزیکی و فکری ایجاد میشود. ریتم آلفا با باز نگه داشتن چشم محرکهای دیگر یا فعالیت فکری بطور موقت بلوکه شده یا دامنه آن کم میشود. آیتم آلفا در مناطق مرکزی و داخلی مغز وجود دارد. در حالی که چشمها بسته باشد در منطقه پس سری وجود دارد. از دیدگاه فیزیولوژیکی، باعث حالت آرامش میشود (هاموند[۲۸]، ۲۰۱۱).
۲- امواج بتا[۲۹]
هر فعالیت الکتریکی در باند ۱۴ تا ۳۰ هرتز را به آن بتا گویند. این ریتم در ناحیه پیشانی و مرکزی یافت میشود. زمانی که ذهن در حالت هوشیاری کامل و فعالیت باشد، موج بتا با قدرت بیشتری در نواحی پریتال و فرونتال مشاهده میشود. بتای پایینی در منطقه پیشانی پس سر وجود دارد. بتای میانی روی سطح سر و در برخی مناطق خاص وجود دارد (همان منبع).
۳- امواج تتا[۳۰]
امواج تتا شامل فرکانسهای بین ۴ تا ۵/۷ هرتز میباشد. نقش مهمی در یادگیری در دوران کودکی و نوزادی ایفا میکند. در بزرگسالان اغلب در حالت خوابآلودگی یا خواب دیده میشود. امواج تتا در ناحیه خاصی از مغز مشاهده نمیشود و اغلب در تمام سر مشاهده میشود. ابداع، نوآوری، الهام گرفتن و دیدن تصویری زیبا از فعالیتهای ذهنی تتا میباشد. وضعیت شخص از دیدگاه فیزیولوژیکی هنگام مشاهده این ریتم، بهبود و التیام یافتن و هماهنگی فکری بوده و تعلیم نحوه کنترل چنین فرکانسی به شخص در بیوفیدبک، موجب افزایش دقت و تمرکز خواهد شد (همان منبع).
۴- امواج دلتا[۳۱]
امواج با فرکانس پایینتر از ۵/۳ هرتز، امواج دلتا نامیده میشود. نوزادان حدود دو ماه در حالت بیداری این امواج را از خود نشان میدهد و در بزرگسالان تنها در خواب عمیق و غیر رم مشاهده میشود. این پتانسیل اغلب بر همه سطوح سر توزیع شده است. فعالیت ذهنی فرد در حالت مشاهده این ریتم، همراه با خوابآلودگی، چرت زدن و بدون حرکت است، وضعیت شخص از لحاظ فیزیولوژیکی عدم حرکت و پایین بودن سطح غلظت مواد شیمیایی میباشد (هاموند، ۲۰۱۱).
ریتم فرکانسی میو

ریتم فرکانسی میو HZ5 و ۳ با دامنه کمتر از ۵۰ است با وجود اینکه فرکانس و دامنه ریتم شبیه آلفاست. ریتم میو از نظر توپوگرافی و فیزیولوژیکی با آلفا متفاوت است. این ریتم اساساً مرتبط با کورتکس حرکتی است. ریتم میو با حرکات، تفکر انجام حرکات یا محرکهای حسی نوری بلوکه میگردد. این ویژگی در کاربرد میود در سیستم های رابط مغز- کامپیوتر حائز اهمیت است (همان منبع).
پتانسیلهای برانگیخته

، شباهت ها و تفاوت های اکراه در دو عنوان جداگانه بررسی می شوند .
اول – شباهتهای اکراه و اضطرار:
۱- مکره و مضطر هر دو تحت فشار، کاری را انجام می دهند.
۲- مکره و مضطر هر دو کاری را با قصد انجام می دهند.
۳- علت انجام کار، حکم عقل به دفع ضرر یا پذیرش ضرر کمتر است؛ مانند کسی که مجبور شود عضوی از اعضایش را قطع کند تا بیماری شدیدتری را تحمل نکند. پس هر دو اراده انجام کاری را دارند و این منافاتی با کراهت یعنی عدم رضای آنها ندارد.[۳۸]
۴- بر طبق نظر برخی از فقها، مکره و مضطر در مرحله اول کراهت دارند و بعد رضایت دارند. ولی به این معنا نیست که کراهت آن دو (به علت دفع ضرر) تبدیل به رضا شود. بلکه کراهت و رضا دو مرحله ای هستند که در طول هم قرار دارند. برای مثال فردی کراهت دارد منزل خود را بفروشد؛ اما اگر مبلغ زیادی به او بدهند رضایت خود را اعلام می کند؛ در این حالت کراهت تبدیل به رضا می شود.[۳۹]
مکره و مضطر، رضای به معنای «طیب نفس معاملی» ندارند؛ اما رضای عقلایی دارند و اگر رضا به معنای طیب نفس، معاملی باشد، باید بسیاری از معاملات، باطل باشند.[۴۰] در نهایت علت عدم نفوذ در معامله مکره، ادله خاصی است که در مورد مضطر وجود ندارد.

5- در هر دو مورد حکم تکلیفی رفع می شود؛ برای مثال مکره و مضطر در شرب خمر یا انعقاد بیع ربوی کار حرامی مرتکب نمی شوند.[۴۱]
۶- در صورت سوء استفاده از اضطرار، معامله اضطراری باید مانند معامله اکراهی غیرنافذ یا باطل (حسب مبانی مورد اختلاف) باشد.
۷- غرض مکره و مضطر، تجارت و منفعت نیست.
۸- اکراه همواره با تهدید خارجی همراه است؛ اضطرار هم گاهی می تواند همراه با تهدید باشد. برای مثال کسی تهدید می کند که مبلغ معینی می خواهد. تهدید شونده برای تهیه آن مبلغ، خانه خود را می فروشد. این مورد، مشمول اضطرار و نه اکراه است. تهدید در این حالت بهطور غیرمستقیم مربوط به معامله می شود.
۹- در هر دو، ضرر ممکن است نسبت به مکره و مضطر یا نزدیکان آنها باشد. در اضطرار مانند اکراه، مصادیق ضرر تنها شامل ضرر جانی و مالی نیست؛ بلکه حیثیت انسان نیز ممکن است در معرض خطر قرار گیرد .
دوم- تفاوتهای اکراه و اضطرار:
۱- اضطرار در موردی است که اجبار، خارجی نباشد؛ یعنی از فعل دیگری نشأت نگیرد. برای مثال، گرسنگی یا تشنگی موجب خوردن مردار شود؛ یا وضعیت خاص خود یا نزدیکان، مثل اوضاع و احوال اقتصادی، طبیعی و یا اجتماعی شخص را وادار به انجام معامله کند. در صورتی که بهخاطر بیماری یکی از نزدیکان، معامله ای انجام شود، یا فردی که دچار حادثه یا سانحه شده، قرارداد گزافی منعقد کند، که در حالت عادی این اشخاص به آن رضایت نمی دادند، مورد اضطرار تحقق می یابد.
بنابراین در اضطرار، انسانی شخص را به انعقاد قرارداد تهدید نمی کند؛ بلکه شخص تصمیم می گیرد که برای رهایی از وضعیت خاص ، دست به کاری زند که در حالت عادی به آن رضایت نمی دهد. اما در اکراه، تهدید از خارج و بهوسیله شخص یا اشخاصی به منظور عقد قرارداد صورت می گیرد.
۲- منشاء معامله مضطر، ضرورت است؛ آن هم ضرورتی که بیش از حد معمولی و متعارف باشد. ضرورتهای عادی معامله را اضطراری نمی کند؛ چون به هر حال اکثر معاملات در حال ضرورت و نیاز انجام می شوند. اما علت معامله مکره، تهدید خارجی است.
۳- داعی مستقیم مکره، رفع فشار؛ اما داعی مستقیم مضطر، به دست آوردن عوض است، هرچند که داعی غیرمستقیم او رفع فشار است.
۴- اکراه، رافع حکم وضعی است؛ در حالی که اضطرار، رافع حکم وضعی نیست. هرچند که حدیث رفع[۴۲] هر دو را به ظاهر شامل می شود؛ اما معامله اضطراری محکوم به بطلان نیست؛ چون در صورت بطلان معامله ناشی از اضطرار، شخص در حالت اضطرار باقی می ماند و این مخالف با امتنان و توسیع بر اشخاص است.[۴۳]
اگر معامله مضطر باطل اعلام گردد، باید بسیاری از معاملات عقلایی نیز باطل اعلام شوند؛ چراکه در زمان حاجت و نیاز انجام می شوند.[۴۴]
برای مثال کسی که برای پرداخت دین خود، مجبور به فروش خانه اش می شود، چنانچه معامله اش را صحیح تلقی نکنیم، در حالت اضطرار باقی می ماند؛ در حالی که در اکراه، رفع حکم وضعی نه تنها موجب مشقت نمی شود، بلکه موجب توسیع بر اشخاص است .

مدیریت ترویج و آموزش فرهنگی شهروندی براساس رسالت خود و با درک ضرورت جلب مشارکت شهروندان و آموزش های مختلف بخصوص شفاف سازی وظایف شهرداری و قوانین و مقررات ،اقدامات اساسی را در این زمینه طراحی و به مورد اجرا گذاشته است که یکی از این اقدامات تدوین این مجموعه برای آزموش شهروندی می باشد.( روموری،۱۳۸۲)
۲-۵-۱)شهر
از نظر بوم شناسی ، پیدایش شهر در دور دوم دوره تولید خوراک ، صورت گرفته است . دراین دوره در ناحیه های بار خیز و غنی شهرها قد می افزایند . اجتماعات شهری پهناورند و از ابزارهای فراوان تر و کارامدتر برخوردارند . پس در شهرها تولید آفزایش می یابد . بین شهرها دادوستد روی می دهد ، زندگی گسترده تر و توام با آسایش می شود که بر پهناوری و پیچیدگی شبکه اجتماعی می افزاید.
سپس انسان در عرصه اجت ماعات شهری پیش رفته و عرصه های جدیدی را بوجود می آ ورد:
دستگاه های ماشینی به جای ابزارهای ساده جایگزین می شود و در نتیجه دوره تولید ماشینی آغاز می گردد. شهر کانون بسته می شود وزیستگاه بزرگان جام ع ه و سازمان های اجتماعی از روستاها به شهرها انتقال یابد. شهر مخصوصا شهر بزرگ اجتماعی بی آرام است که گروه کثیری به صورتی انبوه در آن گرد آمده اند و به وساطت سازمانهای اجتماعی پیچیده گوناگون ، مخصوصا سازمان های رسمی با یکدیگر همکاری می کنند . روابط شهر نشینان با یکدیگر معمولا رسمی یا غیر خصوصی است . در میان شهر نشینان از لحاظ شغل و تخصص تفاوت های اساسی وجود دارد . با وجود آن که شهرها کیفی تهای مشترکی دارند ، همه از یک نوع نیستند ، بسیاری از شهرها در جریان زمان از لحاظ تخصص های معین نام دار شده اند . از این رو می توان شهرها را به شهربازرگانی ، شهر صنتعی ، شهر فرهنگی ، شهر دینی ، شهر سیاسی ، شهر تفریحی، شهر ورزشی و جز اینها تقسیم کرد.
– شهر ها همچنین از نظرجمعیت ووسعت یکسان نیستند ، برخی از انواع شهرها عبارتند از :
شهرک : اجتماعی است محدودو متراکم که جمعیت آن از حد معینی کمتر نباشد . در بعضی ازکشور ها این حد بین ۵۰۰ و ۲۵۰۰ نفر است.
– شهر : اجتماعات محدود و متراکم که وسعت و جمعیت آن از شهرک بیشتر است.
– ابر شهر( کلان شهر ) : شهری است وسیع تر و پر جمعیت تر از اکثر شهر ها. ( روموری،۱۳۸۲)
۲-۵-۲)تعریف شهر
۱-بر اساس ماده ۴ قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری مصوب( ۱۵/۴/۱۳۶۲) :
شهر محلی است با حدود قانونی که در محدوده جغرافیایی بخش واقع شده و ا ز نظر بافت ساختمانی ، اشتغال و سایر عوامل ، دارای سیمائی با ویژگی های خاص خود بوده ، بطوری که اکثریت ساکنان دائمی آن در مشاغل کسب ، تجارت ، صنعت ،کشاورزی ، خدمات و فعالیت های اداری اشتغال داشته و در زمینه خدمات شهری از خود کفایی نسبی برخوردار و کانون مبادلات اجتماعی ، اقتصادی ، فرهنگی و سیاسی حوزه جذب و نفو ذ خود بوده و حداقل دارای۱۰۰۰۰ نفر جمعیت باشد.
تبصره ۱ :محله : مجموعی ساختمانهای مسکونی و خدماتی است که از لحاظ بافت اجتماعی ، ساکنانش خود را اهل می دانند و دارای محدوده معین است . حدود محله های شهر تابع تقسیمات شهرداری خواهد بود .
تبصره ۲ : حوزه شهری : به کلیه نقاطی اطلاق می شود که در داخل و خارج محدوده قانون شهر قرار داشته و از حدود ثبتی و عرضی واحدی تبعیت کند.
تبصره ماده ۶ : آئین نامه اجرائی قانون تقسیمات کشوری در نقاطی که شهر ساخته می شود ، شهرداری تاسیس می گردد.
۲- از نظر قانون شهرداری
ماده ۱ : قانون شهرداری(مصوب ۱۱/۴/۱۳۳۴)
در هر محل که جمعیت آن به حداقل ۵۰۰۰ نفر رسیده باشد شهرداری تاسیس می گردد . که می بایست به صورت خودگردان هزینه های مرتبط اعم از جاری و عمران شهر را تامین نماید.
ماده ۳ : شهرداری دارای شخصیت حقوقی است.
۲-۵-۳)شهر در ایران
قدمت شهر در ایران به قدمت تمدن ایران است . اجتماعات شهری بر طبق تعریف جامه شناسی و بوم شناسی از بدو تشکیل با ضوابط و قرار دادهایی اداره می شده اند که بحث در مورد کیفیت آن در مجال این جزوه نیست . اما نخستین قانون مربوط به شهر تحت عنوان بلدیه در سال ۱۳۲۵ قمری( ۱۲۸۶ شمسی) تصویب شده است. قانون شهرداری مصوب ۱۳۳۴ با اصلاحات بعدی ، پس از ۵۳ سال هنوز محکم ترین قوانین مصوب است و به لحاظ جامعیت کماکان مورد عمل می باشد ، بطوری که در بحث وظایف شهرداری مشروحا بیان خواهد شد ،قسمتی از وظایف شهرداری به سایر سازمانها محول شده وبنابراین مدیریت شهری واحد که می تواند نقش موثری از نظر سرعت کار و هماهنگی و صرفه جویی در هزینه های مربوطه به امور شهر داشته باشد تقلیل یافته است. ( روموری،۱۳۸۲).

2-5-4)وظایف شهرداری در حوزه خدمات شهری، فرهنگی و اجتماعی
در خصوص بررسی وظایف شهرداری ها در حوزه خدمات شهری اهم وظایف طبق ماده ۵۵ قانون شهرداری عبارتست از تشخیص و تعیین اهداف شهرداری در زمینه خدمات شهرداری و ابلاغ برنامه ها و سیاستهای مصوب به واحدهای تابعه، حفظ و نگهداری فضای سبز، ایجاد خیابانها و کوچه ها، ایجاد میدانها و باغهای عمومی، ایجاد مجاری آب و تأمین آب، تنظیف و نگهداری فاضلاب، توسعه معابر، تنظیف و نگهداری انبارهای عمومی، تنقیه قنوات مربوط به شهری، تأمین روشنایی، تعیین محلهای مخصوص دفع زباله، مقابله با سد معبر، الزامی ساختن نصب برگه قیمت از جانب کسبه، جلوگیری از فروش اجناس فاسد،مراقبت نسبت به ارزانی و فراوانی خوار و بار، جلوگیری از تکدی گری، مراقبت در امور بهداشت و واکسیناسیون، نظارت و مراقبت در صحت اوزان و مقیاسها، تهیه آمار مربوط به

امور شهر و موالید و متوفیات، ایجاد غسالخانه و گورستان، اتخاذ تدابیر جهت حفظ شهر از سیل و حریق، رفع خطر از بناها، جلوگیری از شیوع امراض، نظارت بر امور صنفی و تهیه مقررات صنفی، تأمین اراضی مورد نیاز خدمات، تعیین قیمت اراضی و ابنیه واقع در طرح های شهری، تعیین میدانهای عمومی جهت خرید و فروش، تعیین میدانهای عمومی برای پارکینگ، نظارت بر حسن اداره فروش گوشت ونان، جلوگیری از صنایع مزاحم،ساخت خانه های ارزان قیمت و الزامی ساختن مراعات شرایط بهداشتی در کارخانه ها، صدور پروانه ساختمان، آسفالت معابر، وضع مقررات برای نامگذاری معابر، شماره گذاری اماکن و زیباسازی شهر.( منصور،۱۳۸۶) هرچند که شهرداری دارای وظایف متعدد و گستره ای طبق ماده ۵۵ قانون شهرداری است ولیکن سازمانهای دولتی شامل وزارت کشور، استانداریها، سازمان برنامه و بودجه، سازمان امور استخدامی، وزارت مسکن و شهرسازی به نوعی بر عملکرد شهرداری مؤثر می باشند. شهرداری به موجب وظایف گسترده ای که برعهده دارد با اغلب سازمانهای دولتی در ارتباط است. بخشی از این رابطه ناشی از اشتراک وظایف یا نزدیکی وظایف است، چرا که برخی وظایف که قبلاً بر عهده شهرداری بوده در حال حاضر توسطسازمانهای دولتی انجام می شود. از جمله می توان شرکتهای آب و فاضلاب استانی نام برد که به موجب قانون تشکیل شرکتهای آب و فاضلاب مصوب ۱۳۶۹ و برغم موارد مذکور در بند ۲ ماده ۵۵ قانون شهرداری قانون پیشگیری و مبارزه با خطرات سیل مصوب ۱۳۴۸ مسئولیت بهره برداری از تأسیسات آب شهری و همچنین مسئولیت اجرا و بهره برداری طرح های فاضلاب شهری به این شرکتها واگذار گردید.( مزینی،۱۳۸۷) از دیگر وظایف در حوزه خدمات شهری که طبق ماده۵۵ قانون شهرداری جزء وظایف شهرداری بوده اما امروزه به سایر سازمانهای دولتی محول شده می توان به موارد زیر اشاره نمود:
۱- جلوگیری از صنایع مزاحم که هم توسط سازمان محیط زیست و هم شهرداری صورت می پذیرد.
۲- تهیه آمار مربوط به امور شهر و موالید و متوفیات که امروزه از سوی سازمان ثبت اموال و مرکزآمار ایران و شهرداری به طور مشترک صورت می پذیرد.
۳-صدور پروانه کسب که طبق بند ۲۸ ماده ۵۵ قانون شهرداری سابقاً جزء وظایف شهرداری بوده و امروزه مشترکاً توسط وزارت بازرگانی و شهرداری صادر می گردد.
۴- تصفیه قنوات مربوط به شهر، تأمین آب و روشنایی که طبق بند ۲ ماده ۵۵ قانون شهرداری جزء وظایف شهرداری بوده است، امروزه به وزارت نیرو واگذار شده است.
۵-ساخت خانه های ارزان قیمت که امروزه بر عهده وزارت مسکن است.
۶- تأسیس مراکز درمانی، جلوگیری از فروش اجناس فاسد، نظارت بر امور اصناف و پیشه وران،۲۰ماده ۵۵ جزء ،۲۸ ،۳ ، مراعات شرایط بهداشتی در کارخانه ها که به ترتیب طبق بندهای۶ وظایف شهرداری بوده امروزه بر عهده وزارت بهداشت است.
۷- نگهداری و تنظیف انبارهای عمومی، نصب برگه قیمت، تهیه مقررات صنفی و نظارت بر حسن اداره فروش گوشت و نان، امروزه برغم ماده ۵۵ قانون شهرداری بر عهده وزارت بازرگانی می باشد.
۲-۵-۵)وظایف شهرداری در حوزه اجتماعی و فرهنگی در وضعیت فعلی
یکی از حوزه هایی که شهرداری در آن دارای وظایف متعددی است حوزه اجتماعی و فرهنگی می باشدکه طبق ماده ۵۵ عبارت است از تأسیس پرورشگاه و نوانخانه، تأسیس مراکز درمانی، تأسیس کتابخانه،ایجاد کلاسهای مبارزه با بی سوادی، ایجاد رختشویخانه، ایجاد آبریزگاه، ایجاد حمام عمومی و ورزشگاه،حفظ آثار و ابنیه باستانی، نگهداری اطفال بی سرپرست، تأسیس بنگاه حمایت از مادران، ایجاد باغ کودکان، ایجاد سینما، مهمانخانه، قهوه خانه، رستوران و پاساژ، ساخت مساجد و ساختمانهای عمومی،برگزاری مراسم و آئین های سنتی. ( منصور،۱۳۸۶) به موجب قانون تأسیس کتابخانه عمومی در تمامی شهرها مصوب۲۹/۱۰/۱۳۳۴ شهرداری ها مکلف شدند هر سال قبل از تقسیم اعتبارات شهرداری۵/۱٪ از کل درآمد خود را برای تأسیس کتابخانه عمومی، خرید کتاب و اداره کتابخانه هر شهر اختصاص دهند که در سال ۱۳۵۲پرداخت این مبلغ از سوی شهرداری ها لغو شد و وزارت فرهنگ و هنر و بعدها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مسئول تأمین اعتبارات مورد نیاز کتابخانه ها گردید. (کاظمیان،۱۳۸۹ ص۱۰۴) اما لغو تأمین اعتبارات نباید این شبهه را بوجود آورد که تأسیس کتابخانه عمومی وظیفه شهرداری نیست زیرا بندهایی از ماده ۵۵ قانون مؤید آن است و به موجب قوانین بعدی فسخ صریح یا ضمنی نشده است. گاهی نیز چنین تصور می شود که با وجود وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی سایر مؤسسات حق احداث کتابخانه را ندارند، حال آنکه ماده ۱۴ از قانون اهداف و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مصوب ۱۳۶۵ تنها ایجاد و توسعه و تجهیز و اداره کتابخانه های عمومی و تأسیسات فرهنگی، هنری و سینمایی وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سراسر کشور بر عهده این وزارتخانه است. در خصوص احداث ورزشگاه نیز بند ۲۱ ماده ۵۵ قانون شهرداری ها احداث ورزشگاه یکی از وظایف شهرداری است اما به موجب قانون تأسیس سازمان تربیت بدنی مصوب خرداد ۱۳۵۰ و تغییرات بعدی آن مسئول اصلی ورزش کشور سازمان تربیت بدنی است (کاظمیان،۱۳۸۹ ص۱۰۵). مفاد این قانون نشان می دهد که قصد از تصویب این قانون الغاء وظیفه احداث ورزشگاه توسط شهرداری نبودهاست. این قانون وظیفه ساخت و اداره ورزشگاه ها را در انحصار سازمان تربیت بدنی نمی داند و وظیفه شهرداری ها در این خصوص به قوت خود باقی است، علاوه بر دو مورد مذکور که شهرداری مشت
رکاً با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان تربیت بدنی در یک زمینه فعالیت می نمایند در سایر موارد مربوط به حوزه اجتماعی و فرهنگی واگذاری وظایف شهرداری به سایر مراکز دولتی مشاهده می شود از جمله حفظ آثار و ابنیه باستانی که زیر نظر سازمان میراث فرهنگی و شهرداری به طور مشترک می باشد، تأسیس پرورشگاه و نوانخانه و نگهداری از اطفال بی سرپرست که در اختیار سازمان بهزیستی می باشد. ایجاد کلاسهای سوادآموزی که در انحصار نهضت سوادآموزی است.
۲-۵-۶)دستورالعمل اجرایی برنامه سوم راهبردی شهرداری کاشان
۲-۵-۶-۱) بخش اول : تعاریف
الف ) تعاریف کلی
۱ – چشم انداز :
عبارت است دورنمای فعالیتهای شهرداری در پایان مدت برنامه که غایت و هدف از اجرای برنامه نیز قلمداد میشود .در تدوین چشم انداز ، بایدهای شهرداری که منبعث از فلسفه وجودی و انتظارات مردم ، اعضاء شورا ، مدیران ،دولتمردان و سایر گروه های ذیمدخل در شهرداریها است در تلفیق با واقعیات و توان اجرایی شهرداری در ابعاد مالی، فنی ، انسانی ، قانونی و تجهیزاتی ، هدف شهرداری را در پایان دوره ۵ساله نشان میدهد . نکته شایان توجه در تدوینچشم انداز ، با توجه به محدوده زمانی آن ، قابلیت تحقق آن است . زیرا در صورت بلند پروازانه بودن ، انگیزه تحقق آن به علت عدم دسترسی ، به حداقل کاهش خواهد یافت .
۲-استراتژی:
در تعریف استراتژی ، مفاهیم بسیاری آورده شده است . لیکن شاید بتوان در تعریفی ساده ، استراتژی را راهبرد سازمان در تحقق اهداف عالی دانست . مسئله حائز اهمیت در تدوین استراتژیها ، تبعیت آنها از اقتضائات سازمانی است . به عبارتی استراتژیهای سازمانی پس از تحلیلی جامع از محیط داخلی و خارجی سازمان ، تدوین میشوند . بدین منظور شناسایی عبارات ذیل در تحلیل محیط سازمانی ضروری است :
فرصت[۴۲]
عوامل ، پیامدها ، شرایط و پدیده های خارج از سازمان که می تواند به عنوان عامل تاثیر گذار مثبت در تحقق اهداف سازمانی قلمداد شود . برای مثال در یک مسابقه قایق سواری با قایق بادبانی ، باد موافق ، یک فرصت تلقی میشود .
تهدیدها[۴۳]
نیروهای محیط خارجی که مانعی در تحقق اهداف سازمانی است . همانند باد مخالف در مسابقه قایقهای بادبانی
نقاط قوت[۴۴]
هر عامل مثبتی که در داخل سازمان به تحقق اهداف کمک کند . مهارت قایقران در مسابقه قایقرانی یک نقطه قوت است .
نقاط ضعف[۴۵]
هرگونه مانع داخلی در تحقق اهداف سازمانی ، نقطه ضعف قلمداد می شود . نقص فنی قایق نقطه ضعفی در مسابقه قایقرانی است .
۳- برنامه عملیاتی :
گامهای اجرایی تحقق استراتژیها را که در قالب پروژه های عملیاتی تعریف می شوند را برنامه عملیاتی گویند . اصولا هر برنامه استراتژیک به برنامه های عملیاتی منجر می شود که دارای زمان اجرا و بودجه مشخص هستند و واحد یا واحدهایی از سازمان وظیفه اجرای آن را به عهده دارند .
۴- کنترل برنامه :
مهمترین مرحله پس از تدوین برنامه های شهرداری ، کنترل صحیح و به موقع آنهاست . این فرایند با بررسی دستاوردهای برنامه و بر اساس کنترل شاخصهایی است که در حین تدوین یا پس از آن تعریف شده و در طول مدت برنامه بر اساس نرم افزارهای مدون ، مورد ارزیابی قرار خواهند گرفت .
ب(تعاریف واژه های دستورالعمل

تعاریف دیگر دین و ویژگی های خاص دیگری را منظور می کنند؛ ویژگی هایی نظیر انجام مناسک، دعا و ارتباط با خدا یان. و به نظر می رسد که هر کدام از این تعاریف حظّی از اعتبار و معقولیت دارند. ادیان بسیار پیچیده هستند بنابراین شرط عقل آن است که هیچ وجه منفردی را تعریف کامل دین تلقی نکنیم. برای مثال، ادیانی ابتدایی نظیر ادیان شمنی وجود دارند که به نظر می رسد اعمال خضوع آمیزشان ناشی از ترس یا طمع است، نه ناشی از احساس خشیت ناب. بنابراین تعریف تی یل جامع نیست همچنین ادیان قائل به چند خدایی (نظیر ادیان یونان و مصر باستان ) هم وجود دارند که معتقد نیستند جهان فرمانروایی الهی واحدی دارد. بنابراین تعریفی هم که مارتینو عرضه کرده نمی تواند تمام ادیان را در بر بگیرد. (همان :۱۹)
این اشارات مجمل نشان می دهند که تعریف کردن دین دشوار است. از سوی دیگر، وقتی که ما از دین به طور کلی سخن می گوییم، در معرض خطر بی دقتی و مبهم گویی هستیم، و چه بسا حتی ظرایف مهم و پیچیده ادیان موجود را تحریف کنیم. برای مثال، دین معمول و ( نه همیشه)با[ اعتقاد به ] قلمرویی مافوق طبیعی یا الهی همراه است. اما اعتقاد به یک قلمرو و مافوق طبیعی در بعضی ادیان وجود ندارند ( نظیر بودایی که قائل به وجود خداوند نیستند )، و در ادیانی هم که وجود دارد (نظیر تائوئیسم، هندوئیسم و اسلام) نقشهای بسیار متفاوتی ایفا می کند. در میان ادیان تفاوتهای عظیمی وجود دارد، به همین دلیل است که یافتن یک حداقل مشترک یا سخن گفتن تفصیلی از« دین به طور کلی »دشوار است. از سوی دیگر، تأکید صرف بر یک دین خاص غالباً موجب می شود که ما بعضی ویژگی های بسیار کلی را که ظاهراً ادیان در آنها سهیم هستند، مغفول بنهیم یا کم اهمیت بدانیم. ممکن است ما با ملاحظه دشواری های موجود در تعریف دین و اطلاق دین، احساس کنیم که گویی راه حلّ نهایی و قطعی برای همیشه از دسترس ما به دور است.(پترسون؛۱۸:۱۳۸۸-۱۹)
اما ارائه یک تعریف موقت ولی کار آمد کفایت می کند. درهر دو حالت یعنی ارائه تعریفی عام از دین و تأکید بر دین خاص امکان لغزش وجود دارد، بنابراین باید با احتیاط گام برداریم. به هر حال این واقعیت برجای خود باقیست که اگر ما در پی یافتن خصایصی مشترک درهمه ادیان نباشم، نمی توانیم به این پرسش پاسخ دهیم که «چه چیزی یک دین خاص را دین می کند؟»(همان)
این امکان وجود دارد که با توجه به ویژگی های عامی که در ساختار تمام ادیان، مشترک به نظر می رسد، تعریفی کارآمد از این دین به دست دهیم. برای مقصود فعلی باید گفت که دین متشکل از مجموعه ای از اعتقادات، اعمال و احساسات (فردی و جمعی) است که حول مفهوم حقیقت غایی سازمان یافته است. این حقیقت را می توان برحسب تفاوت ادیان با یکدیگر، واحد یا متکثر، متشخص یا نا متشخص، الوهی یا غیر الوهی و نظایر آن تلقی کرد. مع ذلک به نظر می رسد که تمام پدیده های فرهنگی ای که دین می نامیم در قالب این تعریف می گنجند. «اعمالی» که [ ادیان مختلف] توصیه می کنند از انجام شعایردینی تا التزام به یک زندگی اخلاقی متغیر است. «احساساتی» که مطلوب ادیان است، از احساس خشیت و خشوع تا احساس خوش بینی نسبت به زندگی و جهان متغیراست. بنابراین نباید اعمال و احساسات مشخصاً دینی را در قالب عبارات یک فرهنگ خاص تعریف کرد. در میان فرهنگها و ادیان تنوع زیادی وجود دارد. همانطور که عنوان این کتاب نشان می دهد، بررسی کنونی ما ناظر به اعتقادات است. در بحث ما مقصود از«اعتقادات »گزاره هایی است که صادق تلقی می شوند؛ گزاره هایی که صدق و کذب بردارند. (همان :۲۰) تمام ادیان مبتنی براعتقادات هستند؛ اعتقاداتی که ناظربه ماهیت واقعیت متعالی، واکنش مناسب نسبت به آن، و بعضی موضوعات مربوطه می باشند. اعتقادات هردین اعمال خاصی را که آن دین مقبول می داند و عواطفی را که بر می انگیزد، توجیه می کنند. ممکن است این اعتقادات، رسمیت بیابند و به صورت اصول اعتقادی درآیند، یا ممکن است که تا حدی به طورضمنی در اعمال دینی روزانه آن دین وجود داشته باشند. البته اعتقادات اساسی هردین درباره حقیقت غایی، در متن زندگی واقعی مورد تعبیر و تفسیرقرارمی گیرند. واضح است که جزئیات فراوان ادیان به چگونگی این تعبیر و تفسیر بستگی دارد. چنین اعتقاداتی را اعتقادات دینی خواهیم خواند که مانند تمام اعتقادات می توانند از حیث سازگاری درونی، انسجام، مقبولیت و صدق مورد ارزیابی قرار گیرند. (همان:۲۱)

۴-۴- ۰ شیوه تحقیق و ارزیابی در عقاید دینی

روش تحقیق و شیوه ارزیابی عقاید دینی شیوه تعقّلی است، نه شیوه ای که با آن نظریه های علمی ارزیابی می شوند. عقل در سنت اسلامی به عنوان حجت باطنی تلقّی شده است؛ حجتی که توسط آن، حجّت ظاهری (وحی و پیامبر)تثبیت و اتمام می گردد. بدین سان روش تحقیق و معیار ارزیابی عقاید در اسلام تجربی و حسی و حتی وحیانی نیست. اصول عقاید که پایه و اساس دین را تشکیل می دهند باید یقینی و قطعی باشند و این یقین و قطع از راه عقل حاصل می شود. متفکران شیعه- تا آنجا که نظریات آنها بررسی قرار گرفته- بر تقلیدی بودن اعتقاد خط بطلان می کشند و می گویند: هرکس باید خود در اکتساب عقاید حقه تلاش کند. البته ما از علم حضوری انسان قافل نیستیم، انسان به ذات خود، به افعال و آثار خود و به مبدأ خود علم حضوری دارد و ذات مدرک را می یابد. همانگونه که ذات خود، ترس و اند وه و درد و شادی خود را می یابد. آفریدگار و پروردگار خود را می یابد، با یاد او آرام می گیرد. انسان با عقل شناخت مفهومی و حصولی و با قلب معرفت حضوری تحصیل می کند. شناخت عقلی، حصولی و مفهومی است ولی شناخت قلبی یافتن است. اسلام انسان را دعوت می کند که از هر دو راه (عقل و قلب) در معرفت مبدأ خود بهره گیرد گاه عقل انسان را به داوری و تدبر فرا می خواند، می فرماید: « أفی الله شکُّ فاطر السموات و الارض » (ابراهیم:۱۰ : حسین زاده؛ ۲۵:۱۳۷۶)
چه بسیار است آیات قرآنی که عقل انسان را به تدبر دعوت کرده است – و گاه سعی می کند معرفت حضوری که سوسوی آن در حجاب غفلت و زنگارهای طبیعت رو به خاموشی می رود با امواج خروشان صحنه های زندگی به انسان بنمایاند و در این لحظات که انسان از اغیار منقطع می گردد و امیدش از همه کس نا امید، به یاد مبدأ خود می افتد و او را به کمک فرا می خواند. لحظاتی که انسان گرفتار امواج خروشان دریا می گردد و کشتی او در معرض غرق شدن قرار می گیرد یکی از این صحنه هاست. قرآن کریم خود چنین یادآور می شود: ﴿فإذا رَکِبوا فِی الفلکِ دَعَوُ اللهَ مخلصینَ لَهُ الدّینَ فلمّا نجّاهم الی البَرّ إِذا هم یُشرِکُونَ﴾(العنکبوت:۶۵)
و هنگامیکه سوار بر کشتی شوند، خدا را با اخلاص می خوانند(و غیر او را فراموش می کنند)؛ امّا هنگامیکه خدا آنان را به خشکی رساند و نجات داد، باز مشرک می شوند!
کما اینکه مکاشفه را فی الجمله انکار نمی کنیم ولی برای تشخیص مکاشفه حقیقتی ازمکاشفه ای خیالی و پنداری باید پس از کشف به سراغ عقل رفت و حقیقی یا خیالی بودن آن مکاشفه را با معیارهای عقلی ارزیابی کرد. خود این مکاشفه چه بسا خیالی بیش نباشد، حتی پیامبران و اولیا الهی را در مکاشفه یا خواب مشاهده کردن، باید به عقل ارجاع گردد و دست کم؛ تعبیر و تفسیرهای آن، ضد عقل نباشند. با ادّعای مکاشفه یا خواب چه دروغ ها و تخیّلات و افسانه هایی که به خورد مردم دادند وچه داستانهایی که ساختند و پرداختند. روش تجربی، حسی، یا حتی روش وحیانی و نقلی، بطور کلی در عقاید دینی کارایی ندارد. گواینکه روش نقلی برای اثبات ادّعا و امری مخصوص، مثلاً اثبات نبوت پیامبری خاص برای کسی که دین پیامبر قبلی را با برهان و حجت پذیرفته وآن دین آمدن پیامبر بعدی را پیشگویی کرده و علایمی برای شناسایی او ارائه نموده است کارایی دارد، ولی این موردی است، نه روش غالب و معمول. روش غالب و معمول در ارزیابی عقاید دینی برای هر ناظر بی طرف شیوه عقلانی است(حسین زاده ؛۲۵:۱۳۷۶)

۴- ۵- ۰ وحدت دین و تکثرشرایع

وحدت ادیان آسمانی به این معنا که، تمامی پیامبران در اصلِ اقبال مردم به سوی حضرت حق و آموزه های اعتقادی نظیر توحید و معاد (گوهر ادیان ) هم صدا بودند. هرچند مراتب فضیلت و سطح تعلیمات پیامبران با توجه به مخاطبان آنها مختلف بوده است. برای اینکه معطی ادیان و پیام دهنده، واحد و کاملِ مطلق است و اصل نیازهای انسان به دین، فطری و ثابت است، ارسال مکاتب و آیین های مختلف و متناقض امری ممتنع خواهد بود. قرآن کریم بارها بر وحدت ادیان تأکید ورزیده :
﴿إنَّ الدّینّ عندَالله الإسلامُ.﴾(آل عمران؛۱۹:۳)
«همانا دین پسندیده نزد خدا، آیین اسلام است ».
﴿ثمَّ قفّینا علی ءَأثارهم بِرُسُلِنا﴾. (حدید:۲۷)۰۰۰۰
«و از پی نوح و ابراهیم باز رسولان دیگر را فرستادیم.»
این است که کلمه ی «دین»در قرآن همیشه به صورت مفرد به کار رفته است، نه جمع.
نکته شایان توجه این که از لزوم وحدت ادیان، وحدت شرایع لازم نمی آید؛چرا که شرایع یک سری احکام و دستورالعمل های عملی و و رفتاری است که بر حسب مصالح و مقتضیات زمانی و مکانی، از لحاظ کمّی و کیفی قابل تحول است. این است که قرآن می فرماید:
﴿لِکلٍّ جَعَلنا مِنکم شرعهً و منهاجاً﴾.
« ما برای هر قومی شریعت و طریقه ای مقرّر داشتیم. »( قدردان قراملکی؛۲۴:۱۳۸۰-۲۵)
در آیات مختلفی از قرآن کریم حضرت ابراهیم و عیسی و. . . و پیروان آنها تحت عنوان مسلمان قلمداد شده و دین آنها اسلام تلقی شده. نمونه آیات :مورد نظر
﴿وَ إذ یرفعُ إبراهیمُ القواعدَ مِن البیتِ و إسمعیلُ ربّنا تقبَّل مِنّا إنَّک أنتَ السمیعُ العلیمُ. (بقره :۱۲۷) ربنّا و اجعلنا مسلمین لک و مِن ذریّتنا اُ مّهً مسلمهً لک﴾.(همان؛۱۲۸)
«هنگامیکه ابراهیم، اسماعیل، پایه های خانه(کعبه) را بالا می بردند ؛ (و می گفتند) پروردگارا ! از ما بپذیر، که تو شنوا و دانایی. ! (۱۲۷) پروردگارا ! ما را تسلیم فرمان خود قرار ده !و از دودمان ما امتی که تسلیم فرمانت باشند(۱۲۸)
﴿و من یرغبُ عن مِلّهِ إبراهیمَ إلّا مَن سفهَ نفسَه و لقد اصطفَیناه فی الدّنیا وَإنّه، فی الاخرهِ لمنَ الصالحین (همان ۱۳۰) إذ قالَ له رَبُّهُ، أَسلِم قالَ أسلمتُ لرِبّ العالمین(۱۳۱)ووصّی بها إبراهیمُ بنیهِ یعقوب یا بنیَّ إنَّ الله اصطفی لَکم ُ الّدین فَلَا تموتُنَّ إلّا و انتم مسلمون(۱۳۲) أم کُنتُم شُهداءَ إذ حَضَرَیَعقُوبَ المَوتُ إذ قَالَ لِبَنِیهِ ما تَعبُدونَ مِن بَعدِی قالُوا نَعبُدُ إلهَکَ وَإلَهَ ءَابَائِکَ إِبرَاهِیمَ وَإسمعیلَ وإسحَاقَ إِلَهًا وَاحِدًا وَنَحنُ لَهُ مُسلِمُونَ﴾ (۱۳۳)
جزافراد سفیه ونادان، چه کسی از آیین ابراهیم، (با آن پاکی و درخشندگی،) روی گردان خواهد شد؟ ! ما او را در این جهان برگزیدیم؛ و او در جهان دیگر، ازصالحان است. (۱۳۰)
درآن هنگام که پروردگارش به او گفت :اسلام بیاور! (ودر برابرحق، تسلیم باش! او فرمان پروردگار را، پذیرفت؛ و)گفت:« در برابر پروردگار جهانیان، تسلیم شدند.» (۱۳۱)
وابراهیم و یعقوب (در واپسین لحظات عمر، ) فرزندان خود را به این آیین، وصیت کردند؛ «فرزندان من! خداوند این آیین پاک را برای شما برگزیده است؛ و شما، جز به آیین اسلام [= تسلیم در برابر فرمان خدا] از دنیا نروید!» (۱۳۲)
آیا هنگامی که مرگ یعقوب فرا رسید، شما حاضربودید؟ ! درآن هنگام که به فرزندان خود گفت:« پس از من، چه چیز را می پرستید؟ » گفتند: « خدای تو، و خدای پدرانت، ابراهیم و اسماعیل و اسحاق، خداوند یکتا را، و ما در برابراوتسلیم هستیم. » (۱۳۳)
﴿قل آمنا بالله و ما اُ نزل علینا و ما اُنزِل عَلَی ابراهیمَ و إسمعیلَ و اسحاق و یعقوب و الأسباط و ما اُوتی موسی و عیسی و النبیّون من ربِّهم و لا نفرِّقُ بین احدٍ منهم و نحنُ له، مُسلِمون(آل عمران؛۸۴:۳)و من یتّبع غیر الاسلام دیناً فلن یُقبَلَ مِنهُ و هو فی الآخرهِ من الخاسرین﴾(همان: ۸۵)
بگو:«به خدا ایمان آوردیم ؛و (همچنین )به آنچه بر ما و بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و اسباط نازل گردیده؛و آنچه به موسی و عیسی و(دیگر) پیامبران، از طرف پروردگارشان داده شده است ؛ما در میان هیچ یک از آنان فرقی نمی گذاریم؛و در برابر او تسلیم هستیم. (۸۴)و هر کس جز اسلام ( وتسلیم در برابر فرمان حق، )آیینی برای خود انتخاب کند، از پذیرفته نخواهد شد. و او در آخرت، از زیانکاران است(۸۵)
﴿و إذ أوحیتُ إلی الحوارین أن ءَامنوا بِی و برسولی قالُوا ءَامنّا و اشهد بأنّنَا مسلِمون﴾(المائده؛۱۱۱:۵).
«و زمانیکه را که به حواریون وحی فرستادیم که :(به من و فرستاده من، ایمان بیاورید. )آنها گفتند: «ایمان آوردیم، و گواه باش که ما مسلمانیم. »
درآیات فوق کلمه مسلمان به یاران ابراهیم و عیسی (ع) وبقیه پیامبران نسبت داده شده و کلمه أسلم که به معنای اسلام آورد (تسلیم شد) نیز در مورد آنها به کار رفته که البته چنین آیاتی به طور مکرر در قرآن یافت میشود.
در آیه زیر نیز خداوند تبارک و تعالی بهترین دین را از آن کسانی دانسته که سر تسلیم بر آستان قدسی حضرت حق فرود آورده اند و نیکوکار هستند و پیرو آیین خالص و پاک ابراهیم گردیده اند .
﴿من أحسنُ دینّاً ممّن أسلمَ وَجهه
ُ لله و هو محسِنٌ واتَّبعَ ملهَ ابراهیمَ خلیلاً﴾(النساء؛۱۲۵:۴)
«دین و آیین چه کسی بهتر است از آن کس که خود را تسلیم خدا کند، و نیکو کار باشد، و پیرو آیین خالص و پاک ابراهیم گردد؟ ! و خدا ابراهیم را به دوستی خود، انتخاب کرد».

۴-۰۶چیستی پلورالیسم

واژه «پلورال» به معنای جمع و کثرت، حکایت کننده از وجودهای متعدد ومتکثّر (وجود کثرتها ) و واژه« پلورالیسم » به معنای گرایش به کثرت (کثرت گرایی ) است. واژه ی «کثرت » که ریشه آن کثر بیشتر بودن، برتر بودن، کثرت، تعدد، فراوانی و وفور را در بر دارد(آذر تاش، قسم، ک )
این واژه ابتدا در ساحت سنتی کلیسا مطرح شد، به گونه ای که شخص دارای چند منصب گوناگون در کلیسا را« پلورالیست » می نامیدند(آکسفورد؛۹۷۱)
سپس این واژه در عرصه های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اخلاقی معرفتی و دینی به کار گرفته شد. از همین روی، پلورالیسم به حسب ساحت های مختلف، تقسیم پذیر است(بیات ؛۱۴۲:۱۳۸۱)
نظریه ی پلورالیسم دینی که تفسیرهای گوناگونی دارد، علاوه بر پذیرش ادیان متکثّر و گوناگون، اعم از الهی و بشری، همه آنها را صادق و مطابق با واقع و موجب رستگاری اخروی می داند بنابراین کثرت گرایی در حقانیت و رستگاری، از مولّفه های اساسی پلورالیسم دینی به شمار می آید. از نگاه پلورالیسم، همه ادیان موجود حق و صادقند، آموزه های آنها با واقع مطابق است و پیروان آنها در جهان آخرت رستگارند.
تکثر گرایی دینی به این معناست که ادیان بزرگ جهان، تشکیل دهنده برداشت های متغییر و درک و دریافت ها واکنش های گوناگون از حقیقت الوهی اند . به این نظریه از طریق تقابل دادن آن با دو نظریه ی رقیب عمده، یعنی انحصار گرایی و شمول گرایی میتوان نگریست. (الیاده؛۱۳۷۵/۱/۳۰۱)
برخی راهی میانه بین انحصار گرایی و شمول گرایی را بر گزیده اند . و معتقدند شاید از مدعیات انحصار گرایانه بتوان دست کشید و پذیرفت که ادیان گوناگون حتی اگر پاسخ و واکنش هایی گوناگون به واقعیت الوهی باشند، همگی مایه رستگاری و رهایی یا کمال نفس پیروان خود می توانند شوند. جان هیک این دیدگاه را بر گزیده و آن را کثرت گرایی می خواند. (پترسون ؛۴۰۶:۱۳۸۸ )

۴-۷٫ پیشینه پلورالیسم دینی

اصطلاح پلورالیزم را اولین بار لوتسه، در سال ۱۸۴۱م. در کتاب خود مابعدالطبیعه وارد فلسفه کرد، با این همه اصطلاح مذکور در فلسفه دین به معنای تأیید حقانیت ادیان مختلف به کار رفته است. (قدران قراملکی ؛۱۱۹:۱۳۸۰)
برخی، یانیس مسکینوس، اسقف اعظم کلیسای ارتدکس را نخستین کسی می دانند که به پلورالیسم دینی
پرداخته و ایده دیالوگ را در اند اخته برخی نیز یوحنای دمشقی را که رساله ای در این باره نوشته نخستین مطرح کننده این بحث دانسته اند (سبحانی ؛۸:۱۳۸۱-۱۰)
شکل گیری پلورالیسم به صورت کنونیش را چنین می توان تبیین کرد که نهضت اصلاح دینی به رهبری مارتین لوتر و جان کالوین، موجی از تجدید نظر در جایگاه کلیسا ایجاد کرد که «رفورمیسم» نام گرفت و سر انجام با ظهور شلایر ماخر، به تدوین الهیات لیبرال انجامید. این تفکر، جوهر اصلی مسیحیت را تفسیری تازه کرد. در قرن نوزدهم، لیبرالیسم کلامی به رهبری شلایر ماخر به نام حد وسط سنت گرایی و نوخواهی و با نام «الهیات اعتدالی » مطرح گردید(باربور؛۸۶:۱۳۷۹-۱۳۱)
شلایرماخر، ضمن پذیرش پذیرش دانش علمی تکامل به جای الهیات طبیعی و وحیانی، تجربه دینی و عرفانی را پذیرا شد. او معتقد بود نباید برای عیسی شأن و منزلت او متناسب نباشد. (لین؛۳۷۹:۱۳۸۰-۳۸۰) خاستگاه پلورالیسم دینی به شلایر ماخر و الهیات لیبرال می رسد. پلورالیسم دینی در جهان مسیحیت، واکنشی به انحصارگرایی در صدق و نجات در کلام مسیحی بود. نظریه های دیگری نیز در باره ی شکل گیری پلورالیسم مطرح است. (خسرو پناه، ۵:۱۳۷۹-۲۲)
جان هیک پلورالیزم دینی را در مقابل نظریه های انحصار گرایی و شمول گرایی در افکند. پس برای شناخت بهتر پلورالیسم( تکثر گرایی)، باید این دو نظریه را نیز همزمان با آن شناخت:

۴-۷-۱٫ انحصار گرایی

انحصار گرایان معتقدند که رستگاری، رهایی، کمال، یا هر چیز دیگر که هدف نهایی دین تلقّی می شود، منحصراً در یک دین خاص وجود دارد یا از طریق یک دین خاص به دست می آید. ادیان دیگر نیز حامل حقایقی هستند، اما منحصرا ًیک دین حق وجود دارد ؛ دینی که تنها را رستگاری را پیش روی ما می نهد. به این ترتیب، پیروان سایر ادیان، حتی اگر دیندارانی اصیل و به لحاظ اخلاقی درستکار باشند، نمی توانند از طریق دین خود رستگار شوند. برای نجات دادن این افراد باید یگانه راه رستگاری را به ایشان نشان داد. دینداران به دلیل داشتن چنین اعتقادات انحصار گرایانه ای با غیرت و اشتیاق، دین خود را تبلیغ می کنند. به اعتقاد بسیاری از انحصار گرایان، رستگاری صرفاً در گرو لطف و عنایت الهی است. تلاش شخصی ما برای رستگارشدن و نجات یافتن، محکوم به شکست است، لذا لازمه ی رستگاری، آن است که پی ببریم نیروی رستگاری بخش الهی در کجا متجلی شده است. و هنگامی که فهمیدیم خداوند غایات منحصر به فرد خویش را واقعاً در کجا [ یعنی در کدام دین] متجلّی کرده است، حماقت آمیز است که برای رستگاری به جای دیگری روی آوریم. (پترسون؛۴۰۲:۱۳۸۸)

۴-۷-۲٫ شمول گرایی

شمول گرایی،حدّ فاصل و آمیزه ای ازدو روی کرد انحصارگرایی و کثرت گرایی است. کارل رانر(۱۹۰۴- ۱۹۸۴ میلادی) نماینده این تفکر، بر این باور بود که انسان ها تنها به دلیل وقوع واقعه ای رستگاری بخش خاص، می توانند رستگار شوند. مسیحیت نه تنها ما را با عیسی کلمه منحصر به فردخداوند آشنا ساخت، بلکه زمینه اجتماعی لازم برای حضور عیسی در میان انسان ها را نیز فراهم آورد. خداوند می خواهد همه انسان ها نجات یابند. عیسی برای تحقق این رستگاری فراگیر، کفّاره ای پرداخت وخداوند برکات فعل رستگاری بخش اورا شامل حال همه انسان ها حتی آن کسان نمود که از عیسی و مرگ او و سلطنت او هیچ نشنیده بودند. درنتیجه، خداوند امکان دگرگون شدن وآشتی کردن همه انسان ها، حتی آنان را که در درون مسیحیت تاریخی نزیسته اند، فراهم نمود. (همان:۴۱۴)