وبلاگ

– تعهد سازی[۷۴]: پرورش روابط مؤثر.

• با تعاون و همکاری به ایجاد شبکه های ارتباطی و تیم سازی می پردازند.
• شبکه های ارتباطی را ایجاد می کنند که بر مبنای راستی و خوش نیتی است.
• روابطی را به وجود می آورند که دارای منافع دوطرفه می باشد.

– همکاری و مشارکت[۷۵]: به معنی توانایی کار کردن مؤثر با دیگران در گروه ها ، برای رسیدن به اهداف مشترک می باشد.

• در تأکید به وظیفه و توجه به روابط توازن دارند.
• دارای حس همکاری، سهیم شدن در اطلاعات و منافع مشترک هستند.
• جو همکاری دوستانه را توسعه می دهند.
• فرصتها را برای همکاری کشف کرده و آنها را پرورش می دهند(پاترا[۷۶]،۲۰۰۴ : ۱۶ ؛ هاستی[۷۷] ،۲۰۰۴ : ۱۰؛گولمن ،۲۰۰۳ : ۲).

۲-۱-۷-۳- مفاهیم اساسی هوش عاطفی از دیدگاه مایر و سالووی
اصطلاح هوش عاطفی برای اولین بار از سوی سالووی و مایر در سال ۱۹۹۰ به عنوان شکلی از هوش اجتماعی مطرح شد. الگوی اولیه آنها از هوش عاطفی شامل سه حیطه یا گستره از توانایی ها می شد.
۱- ارزیابی و ابزار هیجان: ارزیابی و بیان هیجان در خود توسط دو بعد کلامی و غیر کلامی، همچنین ارزیابی هیجان در دیگران توسط ابعاد فرعی ادراک غیر کلامی و همدلی مشخص می شود.
۲- تنظیم هیجان در خود و دیگران: تنطیم هیجان در خود به این معناست که فرد تجربه فرا خلقی، کنترل، ارزیابی و عمل به خلق خویش را دارد و تنظیم هیجان در دیگران به این معناست که فرد تعامل مؤثری با سایرین(برای مثال آرام کردن هیجاناتی که در دیگران درمانده کننده هستند) دارد.
۳- استفاده از هیجان: استفاده از اطلاعات هیجانی در تفکر، عمل، مسأله گشایی است.
مایر و سالووی(۱۹۹۷)تعریف اولیه شان از هوش عاطفی را با ایجاد یک مدل چهار شاخه ای از هوش عاطفی توشعه دادند(دای ودیگران، ۲۰۰۳: ۱۲).
این مدل هوش عاطفی را به صورت عملیاتی در دو سیستم شناختی و هیجانی بررسی می کند. اما با این وجود مدل مورد نظر ازچهار شاخه یا مؤلفه تشکیل می شود.
توصیف این مدل چهار شاخه ای در شکل ۱-۲ نشان داده شده است، که چهار شاخه و متعاقباً مراحل پردازش هیجانی مرتبط با هر شاخه را مشخص کرده است.
شکل ۲-۱ مدل هوش عاطفی مایر و سالوی(۱۹۹۷)
منبع:( استایس و برون[۷۸] ،۲۰۰۴ : ۶)
الف) برداشت و اظهار عاطفی [۷۹]: به توانایی شناخت دقیق و درست هیجانات در خود و دیگران و تمییز قائل شدن بین ابراز هیجانات واقعی از هیجانات نادرست و غیر واقعی(ریا کارانه) اشاره دارد. یک فرد بالغ قادر خواهد بود نه تنها احساسات درونی خود، بلکه احساسات دیگران را نیز تشخیص دهد، احساساتش را و هر آنچه از نیازهایی که حول و حوش این احساسات می گردد را بیان کند و آخر از همه اینکه، او نسبت به بیان احساسات مصنوعی و دستکاری شده حساس می باشد، یعنی می تواند ابراز هیجانات واقعی را از غیر واقعی تشخیص دهد. این شاخه از هوش عاطفی با ظرفیت و استعداد درک و بیان احساسات طبیعی انسان شروع می شود. هوش عاطفی بدون صلاحیتهای موجود در این شاخه غیر ممکن است.
ب) مدیریت و تنظیم عواطف: به توانایی تنظیم مؤثر و تعدیل شدت عواطف و مدیریت آن در خود و دیگران اشاره دارد.که این امکان را به فرد می دهد تا عواطف منفی، مضر و آسیب زا را به صورتی سازگار و انطباقی تبدیل کند. عده ای اعتقاد دارند که هوش عاطفی راهی خواهد بود برای رها شدن از عواطف دردسر دهنده و پرزحمت یا شکافهای عاطفی در روابط انسانی و فراتر از آن معتقدند که عواطف را کنترل می کند. افراد یک دامنه وسیعی از تکنیکها را برای تنظیم خلق و خویشان به کار می برند.
تایر، نیومن و مک لاین [۸۰](۱۹۹۴)، اعتقاد دارند که تمرینهای فیزیکی، یکی از مؤثرترین استراتژیها، برای تغییر خلق و خوی های بد می باشد. دیگر استراتژیهای تنظیم احساسات شامل گوش کردن موزیک و تعاملات اجتماعی می باشد. همچنین تفریح های دلپذیر(سرگرمیها، کارهای ذوقی، شوخی، فعالیتهای کاری، خرید، مطالعه و نویسندگی)نیز مؤثر می باشد.
ج) فهم یا ادراک عاطفی [۸۱]: توانایی فهم عواطف و استفاده صریح و صادقانه، انعطاف پذیر و ابتکاری از عواطف، در موقعیتهای اجتماعی است، که در جهت حفظ انگیزه های مثبت برای رسیدن به اهداف به کار می رود( مایر و دیگران،۲۰۰۲ : ۱۰-۸).
توانایی درک عواطف پیچیده و آگاهی از علل آن ها و چگونگی تغییر عواطف از یک حالت به حالت دیگر را درک عواطف می نامند. به کمک این آگاهی ها ما می توانیم بفهمیم که چه چیزی
موجب برانگیختن یا عدم برانگیختگی افراد یا گروه ها می شود و در نتیجه می توانیم همکاری بهتری را با دیگران برنامه ریزی کنیم(سیاروچی و همکاران،۱۳۸۳ : ۲۴۹).
د) تسهیل تفکر بوسیله عاطفه(کاربرد هوش عاطفی)[۸۲]: توانایی یکی کردن و داخل کردن احساسات در تجزیه و تحلیل، استدلال، حل مسأله و تصمیم گیری. کاربرد عواطف یعنی توانایی استفاده از عواطف در جهت کمک به کسب نتایج مطلوب، حل مسایل و استفاده از فرصتها(همان منبع).
۲-۱-۷-۴- مفاهیم اساسی هوش عاطفی از نظر بار-آن
همانطور که در مبحث تاریخچه هوش عاطفی گفته شد مدلی که بار-آن در مورد این هوش ارائه داده است شامل پنج عامل ترکیبی و پانزده خرده مقیاس است که در قالب شکل ۲-۲ آورده شده است:
شکل ۲-۲ مدل هوش عاطفی بار- آن
الف) مهارتهای درون فردی[۸۳]:
– خود آگاهی عاطفی: توانایی تشخیص و درک احساسات.
– جرأت ورزی(قاطعیت و جسارت)[۸۴]: به معنای توانایی ابراز احساسات، عقاید، تفکرات و دفاع از حقوق خود به شیوه ای سازنده و غیر مخرب است.
– حرمت ذات[۸۵](عزت نفس): به معنای احترام به خویشتن و پذیرش خود به عنوان شخصی اساساً خوب است.
– خود شکوفایی[۸۶]: به توانایی شناخت و تحقق بخشیدن به استعداد های بالقوه خویشتن اشاره دارد.
– استقلال[۸۷]: عبارت است از خود فرمانی و خود کنترلی در تفکر و عمل و رهائی از وابستگی عاطفی.
ب) مهارتهای میان فردی[۸۸]
– همدلی: عبارت است از توانایی آگاهی، فهم و درک احساسات دیگران و حساس بودن به اینکه چرا، چگونه و چه چیزی را اینگونه، به این طریق احساس می کنند.
– روابط بین فردی: ایجاد و حفظ روابط متقابل رضایت بخش،که صمیمیت و تعادل محبت از ویژگیهای آن است.
– مسئولیت پذیری اجتماعی[۸۹]: نشان دادن خود به عنوان عضوی مؤثر و سازنده، در یک گروه اجتماعی است.
ج) توان سازگاری[۹۰]
– حل مساله[۹۱]: به معنای قدرت شناخت و تعریف مشکلات، همچنین خلق و انجام راه حلهای بالقوه و مؤثر می باشد.
– واقعیت آزمایی[۹۲]: توانایی ارزیابی و مطابقت میان آنچه به طور ذهنی و آنچه بطور عینی تجربه می شود.
– انعطاف پذیری[۹۳]: به معنای توانایی منطبق ساختن عواطف، افکار و رفتار با موقعیتها و شرایط دائما در حال تغییر می باشد.
د) مدیرت استرس[۹۴]
– کنترل تکانه ها[۹۵]: توانایی مقاومت یا به تاخیر انداختن تکانه، سائق یا وسوسه های انجام عملی است.
– تحمل استرس[۹۶]: عبارت است از تحمل وقایع نامطلوب و موقعیت های استرس زا و ایستادگی در برابر بحرانها، از طریق سازگاری فعال و مثبت در برابر فشار.
ه) خلق و خوی عمومی[۹۷]
– شادکامی[۹۸]: این توانایی به معنای احساس رضایت از زندگی خویشتن و شادکردن خود و دیگران می باشد.
– خوش بینی[۹۹]: توانایی نگاه به جنبه های روشن زندگی و حفظ نگرش مثبت حتی در مواجهه با ناملایمات یا بد اقبالی است. (دهشیری، به نقل ازبار-ان و پارکر، ۱۳۸۱: ۵۲).
در زیر مؤلفه های معرفی شده این پژوهشگران به طور خلاصه نشان داده شده است: