مشاهدات علمی تخریب لایه ازن

 

 

 

دانشمندان از دهه 1970 نگران آثار فعالیت های بشر بر لایه ازن شدند علت این نگرانی بخاطر انتشار اکسیدهای نیتروژن، منوکسیدکربن و آی از هواپیماهای مسافربری به سرعت مافوق صورت – محصول مشترک انگلیس و فرانسه، و توپولوف های روسیه به هوا بود. از این رو تحقیقاتی در این زمینه شروع شد تا به کمک آن تاثیر فعالیت های مورد اشاره بر لایه ازن مشخص شود و البته برخی از این تحقیقات نشان میداد که قطر لایه ازن در نواحی مختلف و البته بصورت محسوس تر در قطب جنوب به شدت کاهش یافته است.

 

حدود سال 1979 دانشمندان زنگ خطر را به صدا در آورند و در این سال دانشمندان متوجه شدند که در فراز قاره جنوبی ( قطب جنوب) در طول هر بهار به مدت چند ماه از پایان اوت میزان ازن کم میشود.

 

تحقیقات مزبور ادامه داشت بدون اینکه دانشمندان بتوانند به نتاج قطعی دست یابند در تحقیقاتی که در اکتبر 1981 در ایستگاه های اندازه گیری ژاپن به انگلیس و سایر کشورها انجام شد کاهش 200% از لایه ازن قطب جنوب به شمال نقص دستگاه ها یا اشتباه در محاسبات خیلی جدی تر واقف شد و در سال 1982 دستگاه پیشرفته ای مورد استفاده قرار گرفت که آن دستگاه در اکتبر همان سال که مقارن با بار قطب جنوب است به همان میزان 20% کاهش لایه ازن در قطب جنوب را ثبت کرد.

 

بدین ترتیب مشخص شد مقیاس های قبلی درست بوده است سال 1984 برای اولین بار پدیده کاهش لایه ازن بطور رسمی اعلام شد و منتشر شد.

 

تحقیقات بعدی که در مه 1985 انجام شد حاکی از آن که از سال 1981 به بعد قطر لایه ازن در قطب جنوب به میزان چشمگیری کاهش یافت.

 

گزارش اکتبر 1985 ناسا نیز کاهش لایه ازن را در قطب جنوب تایید نمود اینکه اولین بار واشنگتن پست اصطلاح حفره لایه ازن را برای عنوان خبری مربوط به گزارش ناسا انتخاب کردند.

 

آنچه مشخص است این است که امروزه استفاده از این اصطلاح حفره لایه ازن بسیار شایع است و منظور از آن کاهش بسیار جدی قطر لایه ازن است که عملا شدیدترین حالت آن در قطب جنوب اتفاق افتاد.

 

در سال 1990 این کاهش به 60% رسید خیلی سریع تقریبا تمامی جامعه علمی کالاهای شیمیایی کمردارد یعنی cfc ها را مشمول این پدیده دانستند به غیر از cfc ها ، هالون هایی که در فرایند صنعتی تولید می شوند علت تخریب لایه می باشند این مواد به علت پایداری زیاد تا رسیدن به استراتسفر سالم می مانند و یک مولکول آنها میتواند ده ها تا صدهزار مولکول ازن را نابود سازد.

 

شکل تخریب لایه ازن در اتسمفر زمین این سوراخ 7% نیم کره جنوبی را می پوشاند اکسید کلرومنوکسید برم ناپایدارند و به راحتی به رادیکال های بوم و کلر فعال تبدیل و در واکنش های تخریبی شرکت می کنند. سرعت تخریب لایه ازن براثر وجود کلر و برم بسیار بیشتر است اما شدت این تخریب در همه نقاط کره زمین یکسان نبوده و در نزدیکی خط استوا بیشتر از مناطق دارای عرض جغرافیایی بالاتر است.

 

پدیده کاهش لایه ازن استراتوسفری در هر مناطق کره زمین شامل قطب جنوب – قطب شمال و نواحی بین دو قطب شمال و جنوب رخ میدهد اما میزان کاهش در همه جا یکسان نیست شدت کاهش لایه ازن در زمانهای مختلف سال در قطب شمال و در نواحی بین قطب شمال و جنوب ملایم تر از کاهش لایه ازن قطب جنوب است.

 

تحقیقات دیگری نشان داده که از سال 1997 به بعد گرچه کاهش لایه ازن هنوز ادامه دارد اما میزان آن نسبت به سالهای قبل کمتر شده است به این صورت که میزان کاهش لایه ازن قطب جنوب 20% در سال 1981، 50% در سال 1989 با 30% در سال 1991 و فقط 6% در سالهای 1997 تا 2001 بود.

 

در سال 2014 دانشمندان اعلام کردند اندازه سوراخ ازن 100000-24 کیلومتر مربع ( 903 میلیون مایل مربع بود) که در سال های 1998 تا 2006 ( 1105 میلیون مایل مربع بود که در سال 2014 سوراخ ازن کوچکتر از سالهای گذشته شده است. همچنین اندازه گیری های ماهواره ای نشان میدهد که سطح کمر در حال کاهش است اما تجزیه و تحلیل نشان میدهد دمای استراتوسفر در آن منطقه کمتر قابل اعتماد برای تعیین روند بلند مدت می باشد.

 

همچنین دانشمندان دریافتند که حداقل ضخامت لایه ازن در سال جاری در 114 واحد دابسون میباشد که در مقایسه با 250-350 واحد دابسون در طول سال 1960 را نشان میدهد.

 

[1] – NOX

 

[2] – از سال 1985 به بعد سازمان جهانی هواشناسی (WMO)

 

[3] – Wshington post

 

[4]  Ozone layer-

 

[5] – Global , Global competition and eu environmental policy , First ed, Routledge , 1998 , pp.38 – 40.

 

[6] – کلروفلوئورکربن

 

[7] – Poul harremoes , David gee , Malcolm macgavin andy stirling , Jane keys brian wynne and guedes vaz  p.709.

 

[8] – Alexander Gillespie , Dimat chang , Ozone depletion and airpoltiom , legal commentaries with the context of science and policy , Martinus neijhoff dublishes , 2006.

 

[9] – Science . nasa . gov