وبلاگ

نوآوری ها ممکن است بر حسب نوع طبقه بندی شوند.شومپیتر بین ۵ نوع متفاوت نوآوری تمایز قائل می شود.محصولات جدید،روش های جدید،منابع تولید جدید،بهره برداری از بازارهای جدید وراههای جدید برای سازماندهی کسب وکار.هرچند در علم اقتصاد بیشترین تمرکز بر دوتای اولی از آنها بوده است(حاجی پور،۱۳۸۵: ۶۶)
اغلب محققان و صاحبنظران این موضوع،چهار گروه برای انواع نوآوری در نظر گرفته اند:

1. نوآوری اداری (تغییر در ساختار سازمانی وفرآیندهای اداری)
2. نوآوری تولیدی (جایگزین نمودن محصولات در حال تولید،توسعه نوع محصول)
3. نوآوری فرآیندی (بهبود انعطاف پذیری تولید،کاهش هزینه های تولید،بهبود شرایط کاری وکاهش زیانهای محیطی)
4. نوآوری تکنولوژیکی (تلفیقی از نوآوری فرآیندی و نوآوری تولیدی).(اوجاسالو،۲۰۰۸: ۵۳)

یکی از طبقه بندی های که در ادبیات موضوع بیشتر مورد قبول واقع شده وگسترش یافته،طبقه بندی است که دامانپور[۲۳](۱۹۹۱) ارائه کرده است.او میان دو نوع از نوآوری تمایز قائل می شود:

• نوآوری فنی[۲۴]
• نوآوری اداری (اجرایی)

نوآوری فنی شامل فرآیندهای جدید،خدمات و تولیدات جدید می شود.و نوآوری های اداری(اجرایی) به خط مشی ها و رویه های و اشکال سازمانی جدید اشاره می کند.(جیمنز-جیمنز و سانز واله،۲۰۱۰: ۱). از آنجا که در این تحقیق از این مدل برای بررس قابلیت های نوآوری مدیران استفاده شده است، لذا به همین منظور به شرح تفصیلی این ابعاد خواهیم پرداخت .
شکل ‏۲-۱: مولفه های نوآوری

نوآوری تولیدی[۲۵]:

نوآوری تولیدی فراهم کننده ابزاری برای تولید است(اوجاسالو، ۲۰۰۸). که به توسعه و ارائه تولیدات و خدمات جدید و بهبود یافته اشاره دارد. در واقع می توان گفت که منظور از نوآوری تولیدی این است که تا چه حد سازمان در ارائه خدمات جدید، اختصاص منابع مالی به تحقیق و توسعه و مواردی از این قبیل پیشتاز است.

نوآوری فرایندی[۲۶]:

نوآوری فرایندی ابزاری را در جهت حفظ و بهبود کیفیت و صرفه جویی هزینه ها فراهم می کند(جیمنز-جیمنز و همکاران، ۲۰۰۸) و در برگیرنده اتخاذ روش های جدید یا بهبود یافته تولید، توزیع یا تحویل خدمت است. در واقع منظور از نوآوری فرآیندی این است که تا چه میزان سازمان تکنولوژی های جدید را بکار می گیرد و روش های جدید انجام کار را به بوته آزمایش می گذارد.

نوآوری اداری[۲۷]:

نوآوری اداری به رویه ها، سیاست ها و اشکال سازمانی جدید اشاره دارد (جیمنز-جیمنز، ۲۰۰۸). وشامل تغییراتی است که سیاست ها، تخصیص منابع و دیگر فاکتور های مرتبط با ساختار اجتماعی سازمان را تحت تاثیر قرار می دهد( دفت، ۱۹۷۸). در واقع منظور از نوآوری اداری این است که تا چه میزان مدیران سازمان از سیستم های نوین مدیریتی و … در اداره کردن استفاده می کنند.
چنانچه مشاهده می کنیم در زمینه ابعاد نوآوری تقسیم بندی های متفاوتی وجود دارد.اما در مجموع می توان ابعاد زیر را برای نوآوری برشمرد: رادیکالی، تدریجی، تولیدی، فرآیندی، اداری و تکنولوژیکی.

• نوآوری رادیکال حاصل مدیریت موفق شرکت در مواردی است که به صورت همزمان مدل کسب و کار و تکنولوژی تغییر می کند.در واقع نوآوری بنیادی به محصولات و فرآیندهای اطلاق می شود که صنعت جدیدی را به وجود می آورد.
• نوآوری تدریجی عبارتست از: اضافه کردن تغییراتی بر روی مدل کسب وکار و یا تکنولوژی های موجود و بهبود آنها. (طالبی،۱۳۸۵: ۱۱۷) در نوآوری تدریجی تغییرات کوچک اما مهم اتفاق می افتد و موجب می شود تا سازمان با حفظ موقعیت رقابتی خود در بازار به فعالیت ادامه دهد.(باردون،۲۰۰۸؛به نقل از سنجری،۱۳۸۸: ۵۴)
• نوآوری تولیدی شامل بهره برداری موفق از ایده های جدید می باشد بنابراین به دو وضعیت اشاره دارد: تازگی و کاربرد.(مایرس و مارکوس، ۱۹۶۹؛ به نقل از آلگر وهمکاران،۲۰۰۶: ۳۳۴)که به توسعه و ارائه تولیدات و خدمات جدید اشاره دارد.
• نوآوری فرآیندی که در برگیرنده اتخاذ روش های جدید یا بهبود یافته تولید، توزیع یا تحویل خدمت است.(جیمنز-جیمنز و همکاران،۲۰۰۸: ۵۳)
• نوآوری اداری شامل تغییراتی است که سیاست ها، تخصیص منابع و دیگر فاکتور های مرتبط با ساختار اجتماعی سازمان را تحت تاثیر قرار می دهد.(دفت،۱۹۷۸٫ به نقل از کوپر،۱۹۹۸: ۴۹۸)
• نوآوری تکنولوژیکی عبارتست از اتخاذ ایده ای که مستقیما فرایند های برونداد اصلی سازمان یا شرکت را تحت تاثیر قرار می دهد.(دفت،۱۹۷۸٫به نقل از کوپر،۱۹۹۸: ۴۹۹).

عوامل موثر بر نوآوری در سازمانها

نوآوری همانند هر تلاش دیگری هم استعداد هست،هم نبوغ وهم دانش،اما آنچه که نوآوری نیاز دارد کار سخت،متمرکز وهدفمند است.(دراکر،۱۹۹۸) هر چند نظریه های اولیه،نوآوری را موضوعی فردی قلمداد کرده و بر نقش کارآفرینان به عنوان عوامل اصلی نوآوری تاکید کرده اند ولی نظریه های نوین،نوآوری را فرآیندی سازمانی تلقی کرده و آنرا یک فعالیت جمعی میدانند که تحت تاثیر عوامل سازمانی مختلفی می باشد (برنستین وسینگ،۲۰۰۶٫به نقل از حاجی پور،۱۳۸۵: ۶۷).
تعدادی از مدلهای فرآیندی که در ادبیات موضوع درباره نوآوری توسعه یافته اند به این نکته اشاره دارند که نوآوری متشکل از چند مرحله می باشد.ایجاد ایده جدید،تحقیق و توسعه آن ایده جدید،اجراء و کاربردی کردن آن،بازاری کردن ایده جدید اجراء شده و در نهایت کسب سود از طریق فروش آن ایده جدید.(دولی و سالیوان،۲۰۰۱؛به نقل از مک فادزن،۲۰۰۵: ۳۵۳) بر اساس دیدگاه های نوین نوآوری در درون سازمان به صورت تصادفی رخ نمی دهد،نوآوری در رابطه با شرایط گذشته وحال سازمان رخ می دهد.نوآوری به عنوان یک فرایند سازمانی شامل چهار مرحله زیر می باشد.
بهبود
حمایت
شکل گیری فکر نو
استقرار
شکل ‏۲-۲: فرایند نوآوری در سازمان،برنستین وسینگ (۲۰۰۶)؛به نقل از حاجی پور،۱۳۸۵: ۶۷)
در سازمانها عوامل ومتغیرهای وجود دارندکه باعث خلاقیت وایجاد نوآوری می شوندکه در اینجا به مهمترین آنها اشاره می کنیم:

1. متغیرهای ساختاری: تحقیقاتی که بر روی نوآوری سازمانی صورت گرفته است گرایش سازمانها را برای ایجاد نوآوری مشخص کرده اند.گرچه محققان این حوزه متغیرهای فردی،محیطی و سازمانی را مورد بررسی قرار داه اند اما می توان گفت بر ساختار سازمانی به عنوان یکی از فاکتورهای مهم تاکید بیشتری داشته اند و در این زمینه که چگونه ساختار سازمانی ایجاد فرآیندها و تولیدات جدید را تسهیل می کند،مطالعات زیادی صورت گرفته است.(ولف،۱۹۹۴؛به نقل از لام،۲۰۰۴: ۴) بطور مثال برنز و استاکر[۲۸](۱۹۶۱) بیست سازمان را به طور عمیق مورد مطالعه قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که سازمانها را در این زمینه می توان به دو گروه اصلی تقسیم بندی کرد سازمانهای با ساختار مکانیکی[۲۹]و سازمانهای با ساختار ارگانیکی[۳۰].

با ساختارها و رویه های مدیریتی که برنز و استاکر مشخص کردند می توان پاسخ های منطقی به شرایط محیطی داد.(لام،۲۰۰۴: ۷) متغیرهای ساختاری از جمله منابع بالقوه نوآوری هستند در سازمانهای بسیار نوآور،ساختار سازمان مشوق نوآوری است این سازمانها از ساختارهای منعطف استفاده می کنند این سازمانها سعی می کنند تا با اعطای استقلال به واحدهای تحقیق و توسعه،آنها را به صورت تیمها و گروه های وظیفه ای مستقل و خودگردان درآورند تا با بهره گرفتن از اعضای بخشهای متعدد به فعالیت بپردازند.(دراکر،۱۹۸۸٫به نقل از رضائیان،۱۳۸۷: ۱۰۸) یافته ها در خصوص ساختار ونوآوری به نتایج زیر منتهی می شوند.
ساختار ارگانیک می تواند به صورتی مثبت بر نوآوری اثر بگذارد سازمانهایی که دارای ساختار ارگانیک هستند،از نظر سلسله مراتب سازمانی بیشتر در سطح افقی گسترده شده اند،کارها کمتر رسمی است وتصمیم گیری غیرمتمرکز می باشد،از این رو سازمان دارای سازگاری وانعطاف پذیری بیشتری است و می تواند نوآوری را سریعتر بپذیرد وخود را با آنها سازگار نماید. در سازمانهای نوآور،ارتباط بین واحدها بسیار قوی است.در این سازمانها ازتیم،گروه های تخصصی و روش های دیگری موجب ارتباط بسیار قوی وتبادل نظر بین اعضاء شود،استفاده می کنند.(رابینز،۱۳۷۸: ۱۱۴۲)
در ساختار ارگانیکی افراد برای انجام وظایف مشترک با هم همکاری داشته و سازگاری و بازتعریف مستمری از وظایف فرد از طریق تعامل با دیگر افراد سازمان وجود دارد ودانش در بین افراد سازمان به راحتی تسهیم می شود در مقابل در سازمانهای با ساختار مکانیکی دانش منحصرا در سلسله مراتب بالای سازمان قرار دارد و تمایل افراد به تعامل و ارتباط بیشتر به صورت عمودی بوده و تعاملی از نوع بالادست و زیردست می باشد.(برنز و استاکر،۱۹۶۱؛به نقل از لام،۲۰۰۴: ۷)
به نظر کینگ واندرسون[۳۱](۱۹۹۵) ومکران[۳۲]( ۱۹۹۶) چهار ویژگی برجسته ساختار ارگانیکی که تسهیل کننده خلاقیت ونوآوری می باشند عبارتند از:

• ساختار سازمانی تخت با گروهای موقتی که روی پروژهای خاص فعالیت می کنند.
• غالب بودن ارتباط جانبی وباز بین اعضاء در سازمان
• تعریف انعطاف پذیری شغل هر عضو سازمان
• قدرت واختیار مبتنی بر مهارت ها وتوانایی های فردی.(صادقی مال میری،۱۳۸۶: ۱۹۲)